توسعه شتابان شهری در دهه‌های اخیر، به ویژه در مناطق مستعد مخاطرات طبیعی، چالش‌های فزاینده‌ای را در پی داشته است. تحلیل تعامل بین ژئومورفولوژی و گسترش شهری می­تواند نشان‌دهنده اهمیت نقش فرم‌ها و فرایندهای ژئومورفیک در گسترس شهری و تأثیرات متقابل آن‌ها باشد. لندفرم‌ها و چشم‌اندازهای مرتبط با آن­ها به عنوان مهم­ترین میراث­های طبیعی یکی از مهم­ترین ابعاد تعامل ژئومورفولوژی و گسترش شهری را به نمایش می­گذارند. این لندفرم‌ها بخشی از هویت و تصویر شهر بوده و ارائه دهنده ارزش‌های زیبایی‌شناختی و فرهنگی می­باشند. ازسوی دیگر، لندفرم‌ها می­توانند زمینه ساز محدودیت‌هایی در توسعه فضاهای شهری و زیرساخت­های مرتبط باشند. رشد سریع و بی‌رویه‌ی شهرها، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، به عنوان یکی از عوامل کلیدی در تشدید مخاطرات طبیعی شناخته می‌شود. این پدیده، با تغییرات گسترده در کاربری اراضی، افزایش جمعیت و تراکم ساخت‌وساز می‌تواند به طور مستقیم و غیرمستقیم بر وقوع و شدت مخاطراتی همچون لغزش زمین، فرونشست، سیل و زلزله تأثیرگذار باشد. این پژوهش با تمرکز بر واکاوی و تحلیل چندوجهی ارتباط متقابل بین توسعه شهری و مخاطرات ژئومورفولوژیک، به‌ویژه پدیده­های بحرانی فرونشست زمین و زمین لغزش در حوضه آبریز کشف رود میانی با تاکید بر کلان‌شهر مشهد می‌پردازد تا درک عمیق‌تر و جامع‌تری از این چالش‌ها ارائه نماید. نتایج این تحقیق بستری مناسب برای برنامه‌ریزان و مدیران شهری فراهم می‌آورد تا با تدوین و به‌کارگیری راهبردهای مؤثر و مبتنی بر شواهد، ضمن کاهش اثرات مخاطرات، تاب‌آوری شهری در برابر این تهدیدات را به‌طور چشمگیری ارتقاء بخشند. علاوه بر این، شناسایی مناطق آسیب‌پذیر در برابر مخاطرات، امکان اجرای اقدامات پیشگیرانه‌ برای حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی، مناطق مسکونی و سرمایه‌های اقتصادی را فراهم می‌آورد. در این مطالعه تلاش شده است درگام اول ضمن بررسی توسعه فیزیکی شهر مشهد طی بازه زمانی 20 سال گذشته، پیش بینی روند توسعه آن تا 10 سال آینده انجام پذیرد. در گام دوم تحلیلی از ارتباط توسعه فیزیکی فعلی و آینده شهر مشهد و اثرات آن بر روند فرآیندهای زمین لغزش و فرونشست انجام شده است.

کلمات کلیدی