استخوان منبع سرشار از فسفر و کلسیم است که میتوان طی فرآیندهایی آن­ را به خاکستر استخوان تبدیل کرد. هدف از این مطالعه استفاده از خاکستر استخوان به‌عنوان منبع فسفر و بررسی درصد زیست‌فراهمی فسفر موجود در آن بود. برای این منظور، از 350 قطعه جوجه­گوشتی در قالب طرح کاملاً تصادفی با هفت تیمار و پنج تکرار استفاده شد. تیمارهای آزمایشی عبارت بودند از: 1) جیره پایه حاوی 11/0 درصد فسفر قابل دسترس؛ 2، 3 و 4) مکمل کردن جیره پایه با 05/0 و 1/0 و 15/0 درصد فسفر از منبع مونوکلسیم فسفات؛ 5، 6 و 7) مکمل کردن جیره پایه با 05/0، 1/0 و 15/0 درصد فسفر از منبع خاکستر استخوان. درصد زیست‌فراهمی فسفر خاکستر استخوان براساس فسفر مصرفی نسبت به افزایش وزن روزانه و خاکستر استخوان با روش نسبت شیب خط به‌دست آمد. نتایج نشان داد که براساس افزایش وزن پرنده، فسفر خاکستر استخوان در دوره رشد و در دوره پایانی به‌ترتیب 37/82 درصد و 24/93 درصد اثربخشی زیستی داشته است. براساس نتایج حاصل از عملکرد و افزایش درصد زیست­فراهمی فسفر خاکستر استخوان در دوره پایانی، می­توان نتیجه گرفت که با افزایش زمان مصرف خاکستر استخوان، زیست‌فراهمی فسفر آن نیز افزایش یافته و توانسته است کمبود رشد اولیه را جبران کند. همچنین، براساس درصد خاکستر و فسفر استخوان درشت­نی، قابلیت زیست‌فراهمی فسفر خاکستر استخوان نسبت به مونوکلسیم­فسفات به‌ترتیب 86/92 و 39/96 درصد بود. آنالیز فاکتوریل نتایج قابلیت هضم نشان داد که با افزایش سطح فسفر خوراک و استفاده از مونوکلسیم­فسفات، درصد قابلیت هضم ماده خشک خوراک به‌طور معناداری افزایش می­یابد. به‌طور کلی، می­توان نتیجه گرفت که قابلیت زیست‌فراهمی فسفر خاکستر استخوان نسبت به مونوکلسیم فسفات 92 تا 96 درصد است. این نتیجه بیانگر قابلیت خوب خاکستر استخوان برای استفاده به‌عنوان منبع معدنی فسفر و کلسیم است.

کلمات کلیدی