مسئله اقتدای حضرت عیسی ع به حضرت مهدی ع از جایگاه ویژه ای در میان احادیث اسلامی برخوردار است. پژوهش حاضر می کوشد با روشی توصیفی-تحلیلی و با رویکردی تاریخ انگاره ای به بررسی این مسئله پرداخته و آن را با توجه به گفتمان های حدیثی و رویکردهای مختلف محدثان شیعه بازخوانی کند و در عین حال به بررسی سندی آن نیز اهتمام ورزد. نتایج نشان می دهد این گزاره در دوره های مختلف و نزد دانشیان حدیثی شیعه به یک صورت نقل نشده و دست کم، چهار دوره گفتمانی را پشت سر نهاده است: ایتدا در کتاب منسوب به سلیم در ضمن گفت و گوی راهبی مسیحی با امام علی ع و همچنین گفتمان تفسیری-روایی کتب منسوب به علی بن ابراهیم قمی و فرات کوفی مطرح می شود؛ سپس نزد عالمانی چون شیخ کلینی و شیخ طوسی جایگاه نه چندان پررنگ آن مشاهده می شود؛ با نقل گسترده آن توسط شیخ صدوق، دوره طلایی خود را طی می کند و تثبیت می شود؛ در دوره بعدی هم نزد محدثان متأخر، جنبه کارکردگرایانه آن و حضور آن در پیوند بیش از پیش با برخی مباحث اعتقادی غلبه می کند. هرچند این گزاره از نظر اصول حاکم بر علم رجال و درایه در میان روایات شیعه به اصطلاح صحیح السند نیست، اما کثرت نقل آن به طرق مختلف در میان فریقین، ارزش آن را نشان می دهد.

کلمات کلیدی