به دلیل تغییر و تحولات ناشی از عوامل طبیعی و انسان­ساخت که در حوضه آبریز و در طول مسیر رودخانه ایجاد می­شود، الگوی جریان دائماً دست­خوش تغییر می­گردد. بدیهی است شناخت پدیده­ها و آثار ناشی از تغییرات آن­ها بر شرایط جریان، می­تواند نقش مؤثری در به حداقل رساندن خسارات و مشکلات ناشی از سیل و نیز بهره­برداری بهینه از رودخانه ایفاد نماید. در حوضه قشلاق توسعه اراضی زراعی و باغی در اراضی حاشیه رودخانه در سه دهه گذشته سبب افزایش تراکم کاربری­ها در اطراف رودخانه­ و فشار بیشتر بر این منبع آبی شده است. بدین منظور در تحقیق حاضر ابتدا با استفاده از تصاویر ماهواره­ای لندست 8 سنجنده OLI/TRIS و لندست 5 سنجنده TM در سامانه گوگل ارث انجین با قدرت تفکیک مکانی 30 متر و روش طبقه­بندی جنگل تصادفی، کاربری اراضی برای سال­های 1990، 2000، 2010 و 2020 تهیه شده و تغییرات ایجاد شده در هر دوره مورد بررسی قرار گرفت. بیشترین تغییرات مربوط به دوره سوم یعنی سال 2020-2010 است که کاربری مسکونی 23/3 درصد، زراعت دیم 57 درصد، و زراعت آبی 52/7 درصد افزایش یافته است؛ درحالیکه مراتع 16/9 درصد کاهش یافته است. تغییرات کاربری اراضی همچنین در بستر، حریم و گستره عرضی رودخانه مورد بررسی قرار گرفتند که نتایج نشان­دهنده افزایش مساحت مناطق مسکونی و گسترش تصرفات در دوره­های مختلف به میزان 154/1 درصد در دوره 2000-1990، 60 درصد در دوره 2010-2000 و 31/3 درصد در دوره 2020-2010 در بستر رودخانه قشلاق بوده است که در این خصوص باید اقدامات لازم جهت رفع تصرفات و بازگشایی صورت گیرد. سپس با توجه به‌شدت بارندگی در زمان تمرکز زیر حوضه‌های مطالعاتی و دوره بازگشت­های مختلف و همچنین مقادیر CN که از تلفیق نقشه­های کاربری اراضی استخراج‌شده و نقشه­های گروه هیدرولوژیک خاک، تولید شده و دبی پیک حوضه در سال­های مطالعاتی در محیط نرم­افزار HEC-HMS تعیین گردیدند. نتایج نشان می­دهد که دبی پیک سیلاب در طی زمان روند افزایشی داشته است. بیشترین تغییرات درصد دبی پیک مربوط به دوره سوم (2010-2020) است که به دلیل کاهش کاربری مرتع و افزایش کاربری­های زراعت و مسکونی، پتانسیل تولید رواناب و در نهایت CN افزایش‌یافته و این موضوع سبب افزایش دبی پیک حوضه شده است

کلمات کلیدی