عنوان : ( عدالت جنسیتی از منظر اسما بارلاس؛ تحلیل چهاربُعدی و نقد روش‌شناختی )
نویسندگان: طاهره انفرادی سرچشمه , وحیده فخار نوغانی , سیدحسین سیدموسوی , علی باغدار دلگشا ,
Full Textچکیده
این پژوهش با رویکردی تحلیلی-انتقادی، الگوی عدالت جنسیتی اسما بارلاس، از اندیشمندان برجسته فمینیسم اسلامی، را در چهار سطح فردی، خانوادگی، اجتماعی و سیاسی مورد بررسی قرار می‌دهد. بارلاس با بهره‌گیری از روش هرمنوتیک انتقادی، قرآن را متنی ذاتاً برابری‌طلب و ضد مردسالار معرفی می‌کند و نابرابری‌های جنسیتی را نتیجه تفسیرهای مردسالارانه و سنت‌های فقهی متأخر از عصر نزول قرآن می‌داند. در سطح فردی، بارلاس بر برابری ذاتی و کرامت انسانی زن و مرد تأکید می‌ورزد و معتقد است که تفاوت‌های جنسیتی نباید منجر به تبعیض شود. در بُعد خانوادگی، مفاهیمی مانند «قوامیت» را به‌عنوان مسئولیت‌پذیری حمایتی مرد در خانواده تفسیر می‌کند و «نشوز» را به‌عنوان اختلال در رابطه زناشویی می‌بیند، نه سلطه‌جویی مرد یا نافرمانی زن. در سطح اجتماعی، بارلاس نقش فعال زنان را بر اساس آموزه‌های قرآنی مطالبه می‌کند و در عرصه سیاسی، مشارکت برابر زنان در فرایندهای تصمیم‌گیری را سازگار با مفاهیم قرآنی می‌داند. اگرچه دیدگاه‌های بارلاس گامی مهم در جهت ترویج عدالت جنسیتی در جوامع اسلامی محسوب می‌شود، اما از سه منظر روش‌شناختی مورد نقد قرار گرفته است: نخست، احتمال نسبی‌گرایی در تفسیر آیات قرآن؛ دوم، کاربرد چارچوب‌های فمینیستی غربی که ممکن است با بافت فرهنگی-دینی جوامع اسلامی ناسازگار باشد؛ و سوم، کم‌اعتنایی به سنت فقهی که موجب کاهش مقبولیت این دیدگاه‌ها در میان عالمان دینی شده است. در نهایت، پژوهش نتیجه می‌گیرد که پذیرش گسترده‌تر الگوی بارلاس نیازمند تعامل نقادانه با میراث فقهی و ملاحظه دقیق زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی جوامع اسلامی است تا بتوان عدالت جنسیتی را به‌صورت پایدار و قابل قبول تحقق بخشید
کلمات کلیدی
, عدالت جنسیتی, اسما بارلاس, هرمنوتیک قرآنی, فمینیسم اسلامی, نقد روش شناختی
@article{paperid:1103896,
author = {انفرادی سرچشمه, طاهره and فخار نوغانی, وحیده and سیدموسوی, سیدحسین and باغدار دلگشا, علی},
title = {عدالت جنسیتی از منظر اسما بارلاس؛ تحلیل چهاربُعدی و نقد روش‌شناختی},
journal = {مطالعات اندیشه معاصر مسلمین},
year = {2025},
volume = {10},
number = {20},
month = {October},
issn = {2476-714X},
pages = {127--151},
numpages = {24},
keywords = {عدالت جنسیتی، اسما بارلاس، هرمنوتیک قرآنی، فمینیسم اسلامی، نقد روش شناختی},
}
%0 Journal Article
%T عدالت جنسیتی از منظر اسما بارلاس؛ تحلیل چهاربُعدی و نقد روش‌شناختی
%A انفرادی سرچشمه, طاهره
%A فخار نوغانی, وحیده
%A سیدموسوی, سیدحسین
%A باغدار دلگشا, علی
%J مطالعات اندیشه معاصر مسلمین
%@ 2476-714X
%D 2025
