فرآیندهای هیدرولوژیکی به عنوان جزئی از خدمات بوم‌سازگان خشکی‌در مدیریت و اتخاذ تصمیمات مؤثر جهت حفظ بوم‌سازگان ها حائز اهمیت می‌باشند. ارزیابی کمی خدمات بوم‌سازگان برای تعریف راهبرد‌های مختلف مدیریتی ضروری است. از این رو هدف این مطالعه ارزیابی تحلیل مکانی خدمات بوم‌سازگان هیدرولوژیکی حوزه آبخیز نیشابور می‌باشد. بدین منظور مدل InVEST جهت تعیین میزان رواناب سریع، آبدهی، فرسایش و نگهداشت خاک حوزه آبخیز نیشابور مورد استفاده قرار گرفت. مدل با استفاده از داده‌های بارش، دما بیشینه و کمینه برای دوره 1989-1982 و 1993-1990 مورد واسنجی و اعتبار‌سنجی قرار گرفت. سپس نقشه‌های بارش، دمای حداقل و دمای حداکثر ماهانه به مدل وارد و اجرا شد. نتایج نشان داد، مقدار متوسط رواناب و آبدهی سالانه به ترتیب 3/34 و 3/43 میلی‌متر است. بالاترین مقدار رواناب سریع و آبدهی در زیرحوضه 1 و کم‌ترین مقدار به ترتیب در زیرحوضه 4 و 5 مشاهده شده است. در زمینه آبدهی این تفاوت‌ها عمدتاً به تأثیرات شرایط اقلیمی و نوع کاربری اراضی مربوط می‌شوند. نگهداشت خاک در تمامی زیرحوضه‌ها بیشتر از میزان فرسایش است. زیرحوضه 3 با بیش‌ترین نگهداشت خاک، پتانسیل بالاتری در جلوگیری از فرسایش را دارد، در حالی که زیرحوضه 4 پتانسیل کمتری دارد. کاربری‌های جنگل و کاربری بیشه‌زار و درختچه بیش‌ترین توانایی را در نگهداشت خاک ایفا می‌کنند. یافته‌ها نشان می‌دهد که زیرحوضه 1 نیاز به مدیریت دقیق‌تر برای جلوگیری از سیلاب‌ها و ذخیره‌سازی آب دارد، و حفاظت از پوشش‌های جنگلی برای حفظ خدمات نگهداشت خاک ضروری است.

کلمات کلیدی