هدف از پژوهش حاضر ارزیابی سازوکار‎‌های مؤثر بر توسعۀ فرسایش خاک و بررسی پیامد آن بر تغییر کیفیت خاک در دامنه‎‌های جنوبی آلاداغ واقع در استان خراسان شمالی است. این پژوهش با بهره‌گیری از مدل RUSLE و داده‌های ماهواره‌ای، فرسایش خاک را در دامنه‌های جنوبی آلاداغ ارزیابی کرد و با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، رابطۀ آن را با شاخص کیفیت خاک بررسی کرده است. نتایج مدل در مقیاس زمانی 20ساله نشان می‎‌دهد که حدود 90درصد از مساحت منطقه در کلاس فرسایشی شدید با مقدار 20 تا 40 تن در هکتار در سال قرار دارد. کلاس‌های فرسایشی با مقدار تلفات خاک کمتر از 10 تا 20 تن در هکتار در سال حدود 8درصد از مساحت منطقه را پوشش می‌دهند. الگوی مکانی این کانون‌های افزایشی که در مناطق پایکوهی و دشت‌سر متمرکز شده‌اند، به‎‌شدت بر نقش تغییرات کاربری و مدیریت ناپایدار اراضی بر تشدید فرسایش دلالت دارند. الگوی مکانی کیفیت خاک نشان‌دهندۀ ناهمگونی معنادار در سطح منطقه است. شاخص کیفیت خاک در بخش‌های وسیعی از مرکز، غرب و جنوب غربی منطقه در پایین‌ترین مقدار نزدیک به 34/0 است. تطبیق این الگو با نتایج مدل RUSLE نشان می‎‌دهد که پهنه‎‌هایی با کمترین مقدار کیفیت خاک به‌طور عمده در اراضی کوهستانی، دامنه‌های پرشیب، رخنمون‌های سنگی و خاک‌های کم‌عمق به‌دلیل فقر مادۀ آلی، ظرفیت پایین نگه‌داشت آب و شیب زیاد قرار گرفته‎‌اند. نتایج آنالیز همبستگی نشان داد که حدود 69/82درصد از مساحت منطقه دارای همبستگی منفی قوی بین فرسایش و کیفیت خاک بوده‎‌اند.

کلمات کلیدی