نهاد آموزش، نقشی حیاتی در شکلدهی به اذهان و مهارتهای نیروی انسانی ایفا میکند. در سالهای اخیر، رویکرد سرمایهدارانه به آموزش و تجاریسازی دانشگاهها تغییرات عمدهای در ساختار و عملکرد نظامهای آموزشی ایجاد کرده است. این تغییرات که در قالب کالاییسازی دانش نمود یافتهاند، دانش را از یک دستاورد انسانی به یک کالای مصرفی تبدیل کردهاند. مقالۀ حاضر که با هدف ارائۀ تحلیلی فراگیر از نظریههای مرتبط با کالاییسازی آموزش تدوین شده، به بررسی پدیدۀ کالاییسازی دانش در بستر نظامهای اقتصادی و فرهنگی میپردازد و تعامل پیچیده میان اقتصاد لیبرالی و نظام آموزشی را تحلیل میکند. روش مطالعه: این مقاله از رویکردی بازاندیشانه و فرانظری بهره میگیرد. این رویکرد نهتنها امکان ارزیابی انتقادی و تطبیقی نظریههای موجود را فراهم میکند، بلکه چشماندازی نوین برای فهم بهتر پیامدهای کالاییسازی بر نهاد آموزش و تأثیرات آن بر تحولات ساختاری و فرهنگی ارائه میدهد. برای این منظور محقق با مطالعه و بررسی 4 نظریه و تحلیل یافتههای 26 مقاله، به کاوش در جریان کالاییسازی دانش پرداخته است. یافتهها: کالاییسازی دانش، با اشاعۀ عرضه و تقاضا، تعامل صنعت و آموزش و تعریف دانش در چارچوب منطق بازار، تقویت شده است. پیامدهای آن شامل عدم تعادل در عرضه و تقاضای آموزشی، تضادهای اجتماعی ناشی از مدرکگرایی و تغییر ارزشهای فرهنگی است. این شکل از دانشزدایی و بازکالایی دانش میتواند به تغییرات فرهنگی، قانونی و تکنولوژیکی منجر شود و ساختارهای اجتماعی را بازتعریف کند. نتیجهگیری: کالاییسازی دانش، فرآیندی پیچیده و پویا است که پیامدهای مثبت و منفی داشته باشد و تعاملات اجتماعی، نظام آموزشی و بازار کار را تحت تأثیر قرار دهد. مضامین فراگیر و سازماندهندۀ مؤلفههای آن، در این مطالعه میتواند بهعنوان الگویی مناسب برای سیاستگذاری و تدوین برنامه، چگونگی مواجهه با پیامدهای کالاییسازی و کاربست آن در مراکز دانشگاهی مورد استفاده قرار گیرد.

کلمات کلیدی