این مقاله به بررسی تأثیر رانت منابع طبیعی بر توسعه مالی در کشورهای منتخب منطقه MENA (خاورمیانه و شمال آفریقا) طی دوره 2000 تا 2022 با استفاده از مدل پانل ARDL می‌پردازد. نتایج نشان می‌دهند که در کوتاه‌مدت، افزایش رانت منابع طبیعی تأثیر منفی بر توسعه مالی دارد که ناشی از وابستگی بیش از حد به درآمدهای منابع طبیعی و تضعیف بخش‌های غیرنفتی باشد. با این حال، در بلندمدت، اثرات منفی این رانت تعدیل می‌شود، به طوری که مدیریت صحیح درآمدهای منابع طبیعی و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های مالی می‌تواند به تقویت توسعه مالی کمک کند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که باز بودن تجاری تأثیر مثبت و معناداری بر توسعه مالی دارد. گسترش تجارت بین‌المللی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی از طریق دسترسی به فناوری‌های نوین، عملکرد مالی کشورهای منطقه MENA را بهبود می‌بخشد. در مقابل، افزایش شهرنشینی تأثیر منفی بر توسعه مالی دارد، زیرا فشار بر منابع مالی دولتی برای تأمین نیازهای زیرساختی و خدمات شهری، فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بخش مالی را محدود می‌کند. به طور کلی، مدیریت مؤثر درآمدهای منابع طبیعی، ارتقاء کیفیت حکمرانی و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های مالی، اثرات منفی رانت منابع طبیعی بر توسعه مالی را کاهش می‌دهد. همچنین، باز بودن تجاری نقش مثبتی در توسعه مالی دارد، در حالی که افزایش شهرنشینی به دلیل فشار بر منابع مالی دولتی، اثری منفی بر توسعه مالی برجای می‌گذارد.

کلمات کلیدی