محصولات فرعی جنگلی و مرتعی منبع غنی از مواد مغذی است، که می‌تواند نقش مهمی در رژیم غذایی جوامع محلی داشته باشد. مطالعه حاضر با هدف، بررسی تنوع و دانش سنتی در استفاده از محصولات فرعی جنگلی و مرتعی بخش بسطام باتوجه به اهمیت اجتماعی و اقتصادی و کابردهای دارویی آنها در میان جوامع روستایی منطقه انجام شد. در این تحقیق اطلاعات مربوط طی مصاحبه با مردم محلی با انجام مصاحبه‌های نیمه ساختار یافته با 44 مصاحبه شونده و مشاهد‌ه‌ی مشارکتی بر اساس بررسی‌های گسترده میدانی در 12 روستای منطقه انجام شد. نتایج مطالعه نشان داد در مجموع 10 گونه گیاهی متعلق به 8 جنس و 3 خانواده در منطقه مورد مطالعه ثبت، که برای اهداف خوراکی و دارویی مورد استفاده قرار می­گیرند. در این میان، خانواده Rosaceae با 8 گونه پرمصرف‌ترین خانواده گیاهی با بیشترین تعداد گونه، که در این بین گونه‌هایی نظیر Prunus divaricata Ledeb. و Berberis integerrima Bunge. دارای ارزش اقتصادی بوده و منبع درآمد برای جوامع محلی را تشکیل می‌دادند. یافته‌ها نشان داد حفاظت از طریق اهلی کردن میوه‌های خوراکی وحشی می‌تواند یک راهبرد مدیریتی برای حفاظت از این محصولات ‌باشد، از مجموع گونه‌های شناسایی شده B. integerrima ، P. divaricata و Crataegus pseudoheterophylla Pojark بالاترین مقادیر شاخص ارزش استفاده را دارا بودند. به‌‌طور کلی محصولات فرعی جنگلی و مرتعی می‌تواند به‌عنوان یکی از منابع گیاهی وحشی نقش مهمی در بهبود امنیت غذایی، حفظ سلامت و معیشت پایدار جوامع محلی داشته و حفاظت از این گونه‌ها می تواند در مدیریت پایدار این منابع غذایی موثر باشد.

کلمات کلیدی