هدف از پژوهش حاضر، کشف فرآیند شکل‌گیری و توسعه انواع فساد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، اداری و بین‌المللی در سازمان‌های دولتی عراق است. این مطالعه از نوع پژوهش‌های بنیادی با رویکرد تفسیرگرایانه و راهبرد کیفی داده‌بنیاد بر پایه رویکرد گلیزر است. جامعه آماری شامل مدیران و خبرگان سازمان‌های دولتی عراق بود که با آن‌ها مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته صورت گرفت. نمونه‌گیری به‌صورت نظری انجام شد و تا رسیدن به اشباع نظری، با ۲۱ نفر مصاحبه شد. اعتبار نتایج با چهار معیار گوبا و لینکلن بررسی شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از دو مرحله کدگذاری حقیقی و نظری انجام شد. نتایج تحلیل داده‌ها نشان داد فرآیند شکل‌گیری فساد از طریق شش مرحله متوالی انجام می‌شود: انباشت شرایط تسهیل‌گر، تحریک نظام انگیزشی فساد، تکوین کنش‌های انحرافی، طراحی و نهادینه‌سازی مسیر فساد، تثبیت ساختاری و بازتولید فساد، و نرمال‌سازی و بی‌حسی اخلاقی. در نهایت، این فرایند منجر به بروز پنج نوع فساد شامل فساد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، اداری و بین‌المللی می‌شود. مدل استخراج‌شده می‌تواند به‌عنوان الگویی مفهومی برای درک بهتر سازوکارهای شکل‌گیری فساد در سازمان‌های دولتی عراق به‌کار گرفته شود و از طریق شناسایی به‌موقع مراحل آن، بستر طراحی راهکارهای پیشگیرانه و اصلاحی را فراهم آورد.

کلمات کلیدی