طلاق، به عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های اجتماعی معاصر، پدیده‌ای رو به افزایش در سطح جهانی و ایران است که پیامدهای منفی گسترده‌ای برای افراد، خانواده‌ها و جامعه به دنبال دارد. این پژوهش با هدف شناسایی الگوها و شرایط زمینه‌ای مؤثر بر درخواست طلاق، با تمرکز بر دلایل خشونت همسر و سوء مصرف مواد، انجام شده است. تحقیق حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی و کمی بوده که بر اساس مطالعه 30 پرونده طلاق از زوجین مراجعه‌کننده به شوراهای حل اختلاف شهرستان تایباد در سال 1403 هجری شمسی صورت گرفته است. داده‌ها از طریق مصاحبه جمع‌آوری شده و با استفاده از آمار توصیفی و تکنیک درخت تصمیم طبقه‌بندی تحلیل شده‌اند. یافته‌ها نشان داد که زنان با فراوانی بالاتری (73.3%) درخواست‌کننده طلاق بوده‌اند. تحلیل درخت تصمیم آشکار ساخت که خشونت به عنوان دلیل طلاق، عمدتاً در مواردی مطرح می‌شود که سن همسر زن بالای 25 سال و مدت ازدواج 17.5 سال یا کمتر باشد. در مقابل، اعتیاد همسر تقریباً به صورت انحصاری توسط زنان درخواست‌کننده طلاق مطرح شده و شیوع آن در ازدواج‌های بسیار کوتاه‌مدت (تا 3.5 سال) بیشتر است. الگوی ترکیبی خشونت و اعتیاد نیز عمدتاً در ازدواج‌های با مدت زمان متوسط (بین 10 تا 17.5 سال) مشاهده شد. این پژوهش با شناسایی نقاط برش و مسیرهای متمایز، بینش‌های جدیدی در مورد زمینه‌های بروز این دلایل خاص طلاق ارائه می‌دهد. نتایج، کاربردهای بالقوه‌ای در طراحی مداخلات پیشگیرانه و مشاوره‌های خانواده دارد و با توجه به ماهیت اکتشافی مطالعه، بر ضرورت تحقیقات آتی با نمونه‌های بزرگ‌تر و رویکردهای طولی تأکید می‌ورزد.

کلمات کلیدی