با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد اکولوژیکی و زراعی زعفران در خراسان و از طرفی بررسی روند تغییرات عملکرد این محصول در واکنش به عوامل اقلیمی به ویژه طی سال‌های اخیر، بررسی اثرات تغییر اقلیم بر تولید و عملکرد این گیاه راهبردی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. سه مرحله اصلی در رشد و نمو رویشی و زایشی زعفران شامل حداکثر میزان تخصیص ماده خشک به بنه‎های دختری، القای گلدهی و ظهور گل است که دما به‌عنوان مهم‌ترین عامل محیطی مؤثر بر گلدهی و خصوصیات کیفی آن معرفی شده است. شاخص‌های دمایی مانند تعداد روزهای تابستان، تعداد شب‌های گرم، حداکثر و حداقل دما و تعداد روزهای سرد به‎طور مستقیم بر مراحل رشد و نمو زعفران از جمله گلدهی و تشکیل بنه‌های دختری تأثیرگذار هستند. از طرف دیگر، بروز تغییر اقلیم، افزایش و همچنین کاهش دمای هوا، تنش‌های سرمایی و همچنین خسارت آفات و بیماری‌ها، دارای اثر منفی بر رشد و نمو زعفران بوده و عملکرد کمی و کیفی آن‌را به شدت کاهش می‌دهد. به طوری‌که افزایش دما در مرحله القای گلدهی از طریق تأخیر در گلدهی، کوتاه‎تر شدن دوره گلدهی و کاهش تعداد گل‎ منجر به افت عملکرد می‎شود. علاوه بر دما، عوامل اقلیمی دیگری همچون بارندگی بر تولید این محصول تأثیرگذار هستند. کاهش بارندگی و افزایش تبخیر و تعرق، می‎توانند منجر به بروز تنش خشکی و کاهش عملکرد شوند. همچنین، تغییر در الگوهای بارندگی و افزایش وقوع پدیده‌های حدی مانند خشک‎سالی، یخ‌زدگی و سیلاب، به‎طور مستقیم رشد و نمو زعفران را تحت‎تأثیر قرار می‎دهد. در این راستا به نظر می‌رسد که انتقال مناطق کاشت زعفران به مناطق سردتر به‌منظور حفظ و افزایش بهره‌وری این محصول اجتناب‎ناپذیر می‌باشد. همچنین فشرده‌سازی اکولوژیک کشت زعفران نیز از جمله راهکارهای موثر در بهبود سازگاری و کاهش اثرات تغییر اقلیم معرفی شده‌اند.

کلمات کلیدی