مطالعات اندکی درباره «ترجمه» و به‌ویژه جایگاه زمانی و جغرافیایی آن در دوره صفویه صورت گرفته است. در این دوره، مترجمان با هدف گسترش و ترویج اندیشه‌های شیعی، به ترجمه متون منتخب پرداختند. ظهور صفویان در تاریخ ایران، تحولی نوین در تولید آثار فکری ایجاد کرد و نویسندگان و اهل قلم در مناطق تحت حاکمیت صفویان، از جمله از طریق ترجمه، با این جریان همراه شدند. تا پیش از این دوره، منابع محدود شیعی که عمدتاً به زبان عربی بودند، پاسخگوی نیازهای روزافزون فارسی‌زبانان، به‌ویژه از قرن هفتم هجری به بعد، نبودند. این ضرورت سبب شد که روند ترجمه گسترش یابد و استمرار پیدا کند. مترجمان ،حامیان و آمران ترجمه متون از زبان عربی به فارسی در ساخت اندیشه فراگیر و حامی حکومت صفویان تلاش کردند و نقش مهمی در تکوین ایدئولوژی دینی- سیاسی این دوران ایفا نمودند. بررسی پراکندگی جغرافیایی ترجمه‌ها نشان می‌دهد که مترجمان در هر منطقه، متناسب با شرایط فرهنگی و اجتماعی، اولویت‌ها و اهداف خاصی را دنبال می‌کردند. این مناطق با تولید و انتشار ترجمه‌ها، در تحولات فکری دوره صفویه نقشی مهم ایفا کردند. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی-تحلیلی و با استفاده از روش طرح متوالی تبیینی (Sequential Explanatory) انجام شده است. در این روش، ابتدا داده‌های کمی از پیشگفتار مترجمان استخراج شده و پس از گردآوری اطلاعات آماری، داده‌های کیفی به‌منظور تحلیل و تفسیر یافته‌های کمی جمع‌آوری و بررسی شده‌اند.

کلمات کلیدی