آشکارسازی هویت جنسیتی در مردان ترنس در بافت‌های فرهنگی‌ـ‌مذهبی همچون مشهد، تنها یک بیان شخصی یا روانی نیست، بلکه کنشی اجتماعی و پرمخاطره است که در تقابل با نظم مسلط جنسیتی، قدرت نهادی، و گفتمان‌های مردسالارانه معنا می‌یابد. این پژوهش با هدف شناسایی چالش‌ها و راهبردهای مردان ترنس در فرآیند خودافشایی و تثبیت هویت جنسی، با تمرکز بر تجربه زیسته آنان در شهر مشهد انجام شده است. مطالعه به روش کیفی و با استفاده از تحلیل مضمون انجام شد. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با ۱۴ مرد ترنس (۲۲ تا ۳۰ ساله) گردآوری گردید که به‌صورت هدفمند و گلوله‌برفی انتخاب شدند. تحلیل داده‌ها در سه سطح فردی، میانه و کلان، با بهره‌گیری از نظریه‌های گافمن، باتلر، گیدنز، آرچر و وست و زیمرمن صورت گرفت. یافته‌ها حاکی از آن است که مشارکت‌کنندگان با مجموعه‌ای از چالش‌های ساختاری و بین‌فردی روبه‌رو هستند: در سطح فردی با ترس از افشای ناخواسته، اضطراب مزمن، و بی‌ثباتی هویتی؛ در سطح میانه با طرد خانوادگی، خشونت خانگی و محرومیت از حمایت عاطفی؛ و در سطح کلان با بوروکراسی تبعیض‌آمیز، انگ اجتماعی، فقر اقتصادی و حذف نهادی. در واکنش به این وضعیت، مردان ترنس از استراتژی‌هایی پیچیده و چندلایه بهره می‌گیرند: پنهان‌سازی گزینشی در موقعیت‌های مخاطره‌آمیز، مدیریت بدن و بازنمایی مردانه (پوشش، بیندر، زبان بدن)، بهره‌گیری از سرمایه اجتماعی (دوستان، خانواده‌های همدل، شرکای عاطفی)، ترک محیط‌های ناسازگار (مهاجرت تحصیلی یا شغلی)، و بازتعریف مردانگی متناسب با تجربه زیسته. این استراتژی‌ها نشان می‌دهند که هویت مردانه ترنس نه امری ثابت، بلکه پروژه‌ای پویای بازاندیشانه است که در دل نظارت اجتماعی، از نو خلق و تثبیت می‌شود. مردان ترنس در مشهد، برخلاف تصور قالبی از منفعل‌بودن، به‌مثابه کنشگرانی فعال و مقاوم، درگیر بازتعریف هویت، چانه‌زنی با نظم نمادین و بازسازی سوژگی خویش‌اند. این تحلیل نشان می‌دهد که جنسیت، بدن و عاملیت در تجربه ترنس‌بودگی، مفاهیمی سیال و اجتماعی‌اند که تنها در بستر زمینه‌مند محلی فهم‌پذیر می‌شوند.

کلمات کلیدی