پژوهش حاضر به عنوان یکی از مقدمات و الزامات طرح‎های حفاظت از جمعیت گونه‎‌های گیاهی و پروژه‌های اصلاح و احیای اکوسیستم‌های طبیعی به انجام رسیده است. در این تحقیق، عرصه‌های طبیعی شش شهرستان واقع در شمال استان خراسان رضوی شامل شهرستان‌های کلات، درگز، قوچان، چناران، گلبهار و طرقبه و شاندیز مورد بررسی قرار گرفتند که بطور عمده در دو ناحیة رویشی کوهستان هزار مسجد و بینالود قرار گرفته‌اند. در این عرصه‌ گیاه دارویی و صنعتی زیرة سیاه شناسایی شد و مختصات نقاط حضور گونه به تفکیک ثبت گردید و ابر نقاط پراکندگی گونه مشخص شد. این نقاط به عنوان پراکندگی واقعی هرگونه در نظر گرفته شد. سپس با استفاده از بسته‏های نرم‏افزاری تخصصی مربوط به پهنه‏ بندی پراکندگی گیاه در بستر نرم‏افزاری R ، بر مبنای لایه‏ های رقومی اطلاعات عوامل محیطی و با استفاده از الگوریتم MaxEnt ، شرایط اکولوژیک زیستگاه گونه مشخص شد. بر اساس این مدل‌سازی، پراکندگی (آشیان رویشگاهی) بنیادین یا بالقوه گونه،آشکار گردید. نتایج نشان داد که در مورد گونة زیره سیاه، پراکندگی بنیادین گونه‏ از پراکندگی (آشیان رویشگاهی) واقعی آنها گسترده ‏تر است. بنابراین امکان گسترش زیستگاهی گونه‏ وجود دارد و عرصه‏ های وسیعی که اکنون به دلایلی فاقد این گونه‏ ها هستند یا تراکم آنها بسیار کم است، قابلیت و توان پذیرش و گسترش گونه زیره سیاه را دارند. این موضوع می‏تواند در دستور کار اقدامات اصلاحی و احیایی ادارات منابع طبیعی و آبخیزداری قرار گیرد. همچنین امکان توسعه این گیاه در دیم‏زارهای کم بازده واقع در این مناطق و جایگزینی آنها بجای غلات یکساله نیز وجود دارد.

کلمات کلیدی