چکیده زمینه و هدف: گردشگری ورزشی به عنوان یکی از بخش‌های نوظهور و پرپتانسیل صنعت گردشگری، فرصت منحصربه‌فردی برای تلفیق توسعه اقتصادی با حفظ میراث فرهنگی فراهم می‌آورد. ایران با دارا بودن میراث غنی ورزش‌های سنتی و تنوع جغرافیایی-اقلیمی، پتانسیل بالایی در این حوزه دارد، اما فاقد مدل جامع و بومی برای توسعه این صنعت است. روش‌شناسی: این پژوهش کاربردی-اکتشافی با رویکرد ترکیبی کیفی-کمی انجام شد. در بخش کیفی از نظریه داده‌بنیاد و مدل پارادایمی استراوس و کوربین با انجام 14 مصاحبه عمیق با خبرگان استفاده شد. در بخش کمی، پرسشنامه محقق‌ساخت بر روی 384 نفر از ذی‌نفعان گردشگری ورزشی اجرا و داده‌ها با تحلیل عاملی تأییدی و مدل معادلات ساختاری تحلیل شدند. یافته‌ها: تحلیل کیفی، 220 کد باز در قالب 25 کد محوری و 5 دسته اصلی شرایط علی (شامل عوامل فرهنگی-اجتماعی، سیاسی-امنیتی، اقتصادی-خدماتی، مدیریتی-ساختاری، جغرافیایی-زیست‌محیطی و فن‌آورانه)، شرایط زمینه‌ای، شرایط مداخله‌گر، راهبردها و پیامدها استخراج شد. نتایج کمی نشان داد که مدل از پایایی (آلفای کرونباخ >0.87) و روایی مطلوبی برخوردار است. شاخص برازش کلی (GOF=0.537) برازش قوی مدل را تأیید کرد. نتیجه‌گیری و پیشنهادات: مدل پیشنهادی چارچوبی جامع و یکپارچه برای توسعه گردشگری ورزشی ایران با تأکید بر حفظ میراث فرهنگی ارائه می‌دهد که می‌تواند راهنمای عملی برای سیاست‌گذاران و مدیران این حوزه باشد.

کلمات کلیدی