با افزایش روند شهرنشینی، مهاجرت و تشدید افتراق میان گروه‌‌های اجتماعی- اقتصادی شهری، پدیده جدایی‌‌گزینی شهری در بسیاری از کلانشهرها به مانعی قابل توجه در جهت دستیابی به جامعه شهری همبسته مبدل گشته‌است. این پدیده ارتباطات بین طبقاتی را به طور جدی مورد تهدید قرار داده به طوری که نمود آن در ساختار فضایی شهرها قابل رؤیت است. طرح‌‌های تفصیلی به عنوان اصلی‌ترین طرح‌ها و سیاست‌گذاری‌‌های شهری و مهم‌ترین اسناد تأثیرگذار بر توسعه و ساماندهی شهر، می‌تواند این پدیده را تعدیل یا تشدید نماید. هدف این پژوهش تحلیل مضمونِ طرح‌‌های تفصیلی حوزه‌‌هایی از کلانشهر مشهد است که با پدیده جدایی‌‌گزینی‌فضایی روبرو هستند. این پژوهش از نظر ماهیت، با به‌کارگیری روش آمیخته کمی- کیفی، در زمره تحقیقات ترکیبی قرار می‌گیرد. نتایج حاصل از نرم‌افزار تحلیلگر جدایی‌‌گزینی، شاخص موران عمومی و آنالیز لکه‌‌های داغ، براساس مؤلفه‌‌های سکونتی و به استناد داده‌‌های مرکز آمار ایران در سرشماری سال 95؛ شدت و تجمع پایگاه‌‌های پایین اجتماعی- اقتصادی را به طور خاص در حوزه‌‌های شرق شهر مشهد هویدا می‌سازد. این تحقیق با به کارگیری روش تحلیل مضمون در بررسی سیاست‌ها و برنامه‌‌های طرح‌‌های تفصیلی حوزه‌‌های مربوطه نشان می‌‌دهد: با اصلاح تیپ‌بندی گونه‌‌های سکونتی، بهبود سرانه خدمات غیرانتفاعی و افزایش پروژه‌‌های پیشران توسعه در این طرح‌ها می‌توان پدیده جدایی‌‌گزینی شهری در کلانشهر مشهد را تعدیل کرد.

کلمات کلیدی