قدمه: در جهان کنونی، با تسریع تغییرات در محیط‌های درونی و بیرونی سازمان‌ها، شناسایی مفاهیم مؤثر بر حفظ و توسعه حیات سازمانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده است. پایداری کسب‌وکارها به‌عنوان یکی از ارکان اصلی در ارزیابی رشد و موفقیت سازمان‌ها شناخته می‌شود تا آنجاکه در دهه‌های اخیر، حتی جایگزین معیارهای سنتی موفقیت سازمانی شده است. ازطرفی پایداری را می‌توان به‌نوعی ضامن تداوم و رشد پایدار سازمان‌ها تلقی کرد. بر این اساس پژوهش حاضر به بررسی اثر انعطاف‌پذیری راهبردی بر پایداری شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در پارک علم‌وفناوری استان خراسان می‌پردازد. همچنین، در این مطالعه نقش میانجی نوآوری در مدل کسب‌وکار و اثر تعدیل‌گری پویایی محیطی نیز مورد بررسی قرار گرفته است. روش‌شناسی: پارادایم این پژوهش از نوع کمی و روش پژوهش آن به لحاظ نوع جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها پیمایشی- تحلیلی است. جامعه مورد مطالعه شامل 55 شرکت دانش‌بنیان فعال و رشد یافته در پارک علم‌وفناوری استان خراسان بودند. روش نمونه‌گیری نیز تصادفی ساده بود که تعداد آن به کمک جدول مورگان 48 شرکت تعیین گردید. همچنین واحد تحلیل این پژوهش نیز سازمان بود. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه استفاده شده که روایی آن با معیار فورنل و لارکر و نظر خبرگان و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تأیید گردید. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها به کمک نرم‌افزار SmartPLS و SPSS انجام شده است. یافته‌ها: نتایج تجزیه‌وتحلیل داده‌های این پژوهش نشان داد که انعطاف‌پذیری راهبردی و نوآوری مدل کسب‌و‌کار تأثیر مثبت و معناداری بر پایداری شرکت دارند. همچنین، نقش نوآوری مدل کسب‌و‌کار به‌عنوان میانجی در رابطۀ بین انعطاف‌‌پذیری راهبردی و پایداری شرکت تأیید گردید. پویایی محیطی نیز نقش تعدیل­گری بر رابطه میان انعطاف‌پذیری راهبردی و نوآوری مدل کسب‌و‌کار ایفا می‌کرد. نتیجه‌گیری/ دستاوردها: یافته‌های پژوهش اهمیت توجه به عوامل محیطی را در طراحی راهبردهای کسب‌و‌کار نشان می‌دهد. در شرایط کنونی، کسب‌و‌کارهای دانش‌بنیان باید به‌دنبال ایجاد انعطاف‌پذیری لازم در سطوح بالای سازمان باشند تا بتوانند به‌سرعت به تغییرات محیطی واکنش نشان دهند. نوآوری مدل کسب‌و‌کار که شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌های جدید برای خلق ارزش است، می‌تواند به شرکت‌ها کمک کند تا در برابر رقبا مزیت پیدا کنند. همچنین، پویایی محیطی به‌عنوان یک عامل کلیدی در موفقیت این شرکت‌ها شناخته شده است؛ زیرا تغییرات سریع در بازار نیازمند پاسخ‌گویی سریع و مؤثر به آن است. پژوهش حاضر پیشنهادهایی برای انجام مطالعات بیشتر در زمینه تأثیر عوامل محیطی بر پایداری کسب‌و‌کارها ارائه می‌دهد. همچنین، توصیه می‌شود که شرکت‌های دانش‌بنیان با راه‌اندازی واحدهای تحقیق و توسعه بتوانند مدل‌های نوآورانه کسب‌و‌کار را بررسی کرده و از آن‌ها بهره جویند.

کلمات کلیدی