هدف: بررسی ارتباط میان خُلق خوانندگان و کشش‌های داستان‌های انتخابی آن‌ها در کتابخانه‌های عمومی شهرستان مشهد به‌منظور شناسایی نقاط دسترسی دقیق‌تر به منابع داستانی است. روش: این پژوهش از حیث هدف توسعه‌ای و کاربردی و از حیث شیوۀ جمع‌آوری داده‌ها، پیمایشی است. رویکرد پژوهش نیز کیفی است و از جمع‌آوری داده‌های کیفی و تبدیل و کدگذاری به داده‌های کمی برای تحلیل و نتیجه‌گیری استفاده شد. جامعۀ پژوهش ۹۸۰ نفر اعضای بالای ۱۸ سال علاقه‌مند به آثار داستانی کتابخانه‌های عمومی شهرستان مشهد هستند که در طول یک سال ماهانه بیش از 4 کتاب داستانی مطالعه کرده‌اند. این شمار با گزارش‌گیری و به‌کارگیری پالایه‌های موردنیاز در نرم‌افزار مدیریت کتابخانه‌های سامان، تعیین شد. حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی مورگان به روش نمونه‌گیری تصادفی نظام‌مند 274 نفر تعیین شد. برای جمع‌آوری اطلاعات از دو پرسش‌نامۀ پاناس و پرسش‌نامۀ محقق ساخته استفاده شد. روایی پرسش‌نامۀ محقق ساخته با کسب نظر 6 نفر از متخصصین حوزۀ منابع و کتابخانه‌های عمومی، یک نفر از متخصصان حوزۀ ادبیات و سه نفر از اساتید حوزۀ علم اطلاعات و دانش‌شناسی تائید و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ 0/83 محاسبه شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار اس.‌پی.‌اس.‌اس.، جدول توافقی و آزمون خی‌2 بر روی ۴ نوع اصلی خُلق و هر یک از پنج کشش اصلی داستان انجام شد. یافته‌ها: بین نوع خُلق و انتخاب کشش‌های پنج‌گانه داستان ارتباط معنا‌داری وجود دارد و نوع خُلق بر انتخاب کشش‌های داستان تأثیرگذار است. در نوع خُلق خشنود کم‌انرژی و ناخشنود کم‌انرژی نوع کشش‌های انتخابی داستان مشابه است و افراد با این دو نوع خُلق علایق مشابهی دارند، اما در نوع خُلق خشنود پرانرژی و ناخشنود پرانرژی اشتراک علایق افراد در کششهای انتخابی تنها در ضرب‌آهنگ، لحن و جو داستان است. همچنین در هر چهار خُلق، ضرب‌آهنگ سرعت‌بالا و لحن شاد انتخاب اکثریت افراد است و در تمامی نوع خُلق‌ها به‌جز نوع خُلق خشنود پرانرژی، افراد به شخصیت‌پردازی قابل‌تشخیص و شفاف، صحنه‌پردازی بی‌مکان و زمان، سبک نویسنده ساده و خوش‌خوان و طرح داستان ساده بیشتر علاقه‌مند هستند و به‌طورکلی بدون در نظر گرفتن نوع خُلق، افراد به داستانی با ضرب‌آهنگ سرعت‌بالا، شخصیت‌پردازی قابل‌تشخیص و شفاف، لحن داستان شاد، تمایل بیشتری دارند. نتیجه‌گیری: شناسایی اینکه خوانندگان با خُلق‌های متفاوت، چه کتاب‌های داستانی را برای خواندن می‌پسندند می‌تواند در فرایند مجموعه‌سازی منابع کتابخانه‌ها، رشد و بهبود نظام‌های بازیابی منابع داستانی در کتابخانه‌های عمومی و همچنین گسترش دایرۀ خدمات نظام‌های پیشنهاددهندۀ منابع داستانی و مشاورۀ خوانندگان مؤثر واقع شود.

کلمات کلیدی