پژوهش حاضر به بررسی اثرات کاهش مخارج دولت بر تولید کل و اشتغال در اقتصاد ایران می‌پردازد؛ اقتصادی که با چالش‌هایی همچون کسری بودجه مزمن، وابستگی به درآمدهای نفتی و فشارهای تحریمی مواجه است. برای این منظور از یک مدل تعادل عمومی قابل محاسبه (CGE) ایستا و دوبخشی، مبتنی بر ماتریس حسابداری اجتماعی (SAM) سال 1402 استفاده شده است. در مدل‌سازی، رویکرد آرمینگتون برای تجارت خارجی، تابع تولید کاب-داگلاس و همچنین ناکارایی سرمایه‌گذاری عمومی (۴۰ درصد) که به‌صورت درون‌زا در بهره‌وری کل عوامل (TFP) وارد شده، به کار گرفته شده‌اند. نه سناریوی سیاستی شامل ترکیب‌های مختلف کاهش مخارج جاری و سرمایه‌ای، بهبود کارایی، اجرای مالیات بر ارزش افزوده (VAT)، مالیات دستمزد و شوک‌های تحریمی در شرایط نرخ ارز ثابت و شناور، شبیه‌سازی شده است. نتایج نشان می‌دهد کاهش مخارج به طور کلی منجر به افت تولید و اشتغال می‌شود؛ با این حال، سناریوهای ترکیبی که بهبود کارایی و VAT را همزمان لحاظ می‌کنند، قادر به جبران اثرات منفی و ارتقای رفاه هستند. در مقابل، تحریم‌ها، زیان‌های شدیدی بر رفاه و تولید به‌ویژه در بخش انرژی (تا ۶۳ درصد افت تولید) وارد می‌کنند. بر این اساس، پژوهش حاضر بر ضرورت اتخاذ سیاست‌های یکپارچه در زمینه ارتقای کارایی سرمایه‌گذاری، اصلاح نظام مالیاتی و تقویت تاب‌آوری اقتصادی تأکید می‌کند تا دستیابی به رشد پایدار و عدالت اجتماعی ممکن شود.

کلمات کلیدی