«هویت مکانی» جزئی از هویت شخصی است که با فرآیندی که در آن افراد، از طریق تعامل با مکان، خود را متعلق به مکانی مشخص معرفی و توصیف می‌کنند، تعریف می‌شود. در چند دهة اخیر، با گسترش مجتمع‌های مسکونی محصور در مناطق مختلف جهان، پژوهش‌گران متعددی تلاش کرده‌اند ماهیت و ابعاد مختلف این گونه از مسکن را شناسایی و تأثیرات آن را بر کاربران ارزیابی کنند. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف مقایسة تطبیقی ابعاد مختلف هویت مکانی در مجتمع‌های مسکونی محصور و غیرمحصور، با پیکره‌بندی خطی، در منطقة قاسم‌آباد شهر مشهد طرح شده است. روش پژوهش حاضر، در بخش مبانی نظری، ادبیات‌پژوهی با رویکرد تحلیل مفهومی و در بخش مطالعة میدانی، روش کمّی با راهبرد پیمایش و تحلیل همبستگی است. بر این اساس، داده‌‌های آماری نمونه‌ای شامل 240 نفر از جامعة آماری ساکنان مجتمع‌های مسکونی محصور و غیرمحصور منطقة قاسم‌آباد، با استفاده از پرسشنامة محقق‌ساخته و نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای، گردآوری و با روش آزمون تی‌مستقل و آزمون تعقیبی توکی تحلیل شده است. یافته‌های پژوهش حاضر نشان‌دهندة تفاوت معنی‌دار ابعاد چهارگانة هویت مکانی (ابعاد شناختی، عاطفی، ارزیابانه و رفتاری) در دو گونة مسکن محصور و غیرمحصور است. این در حالی است که مقایسة درون‌گروهی دو گونة مسکن محصور و غیرمحصور، تفاوت معناداری را در ابعاد مختلف هویت مکانی نشان نمی‌دهد. به عنوان نتیجة نهایی پژوهش حاضر می‌توان گفت که با توجه به ضعیف‌تر بودن همة ابعاد هویت مکانی در نمونه‌های مسکن محصور، محصور کردن مجتمع‌ها در محدودة مورد مطالعه موجب کاهش احساس هویت مکانی ساکنان این مجتمع‌ها شده است.

کلمات کلیدی