پاسخ ایمنی هومورال در جوجه های گوشتی تغذیه شده با سطوح مختلف انرژی و پروتئین مورد بررسی قرار گرفت. تعداد 210 قطعه جوجه گوشتی یکروزه بطور مساوی به دو گروه نر و ماده مساوی تقسیم شدند. سپس هر گروه به سه زیر گروه تقسیم و از سن سه روزگی یکی از سه جیره غذایی را با سطوح مختلف انرژی و پروتئین بالا، متوسط و پایین دریافت کردند(فاکتوریل2×3)، جهت تعیین پاسخ ایمنی هومورال در جوجه ها، تزریق اولیه و ثانویه گلبول قرمز گوسفند(SRBC) به ترتیب در روز اول از هفته دوم و پنجم مطالعه انجام شد. جمع آوری نمونه های خون در روزهای صفر، 3،7،12 و 21 بعد از تزریق اولیه و روزهای 7 و 12 بعد از تزریق ثانوی انجام گرفت. تیتر IgY تام به روش شعاعی یگانه و تیتر anti-SRBC به وسیله تست هماگلوتیناسیون اندازه گیری شدند. در 42 رزوگی جوجه ها کشتار و بورس فابرسیوس و طحال آنها توزین گردید. اثر جنس نر بر IgY تام در مقایسه با جنس ماده در روز سوم بعد از تزریق اولیه بطور معنی داری افزایش یافت(P<0/05) و این روند تا روز 21 ادامه یافت ولی معنی دار نشد. بعد از تزریق ثانوی میزان IgY در روز 28 کاهش ولیدر روز 35 افزایش نشان داد. اثر جنس بر تیتر anti-SRBC تام، آنتی بادی حساس به 2- مرکاپتو اتانل (2ME)، آنتی بادی مقاوم به 2ME، وزن بورس و طحال معنی دار نشد. اثر جیره بر تیتر IgG تام و تیتر آنتی بادی حساس به 2ME، وزن بورس و طحال بعد از تزریق اولیه معنی دار نشد، ولی تیتر anti-SRBC تام، آنتی بادی مقاوم به 2ME در هفت روز بعد از تزریق ثانوی(روز 28) در جیره متوسط بیشتر از دو جیره دیگر شد(P<0/05). نتایج این مطالعه نشان می دهد که سیستم ایمنی هومرال جوجه ها نسبت به جیره با انرژی و پروتئین متوسط پاسخ بهتری دارد. هم چنین، جوجه های نر پاسخ قوی تری نسبت به جوجه های ماده دارند. بنابراین، پیشنهاد می شود که تغذیه جیره متوسط، پاسخ ایمنی قوی تری و بویژه ایمنی هومورال را به عوامل بیماری زا تولید می کند.

کلمات کلیدی