با توجه به قدرت بالای آنتا گونیستی قارچ Trichoderma harzianum، پنج جدایه T.h.k، T.h.BI، T.h.Mo، Var33 و تربت VI انتخاب و اثر آن در شرایط آزمایشگاه و گلخانه بر بیماری مرگ گیاه چه چغندرقند ناشی از Rhizoctonia solani مطالعه شد. قدرت آنتاگونیستی جدایه های T. harzianum به صورت کشت دو طرفه روی PDA در کشت همزمان، کشت 48 ساعته و 96 ساعته R.solani بررسی شد و مشخص شد کلیه جدایه های T. harzianum می توانند پس ار متوقف کردن رشد میسلیومی R. solani کلنی آن را به طور کامل کلنیزه و بر روی آن اسپرزایی کنند. در هر سه آزمایش، جدایه T.h.k در مقایسه با سایر جدایه ها، در زمان کوتاه تری کلنی R. solani را کلنیزه کرد. بررسی های میکروسکپی نحوه تاثیر جدایه های T. harzianum روی R.solani نشان داد این جدایه ها با پیچش هیفی، نفوذ و متلاشی کردن هیف، رشد آن را متوقف کرده و در نهایت باعث از بین رفتن آن می شوند. متابولیت های فرار جدایه های T. harzianum اثر بازدارندگی قابل توجهی روی رشد میسلیومی قارچ عامل بیماری داشتند که در این میان جدایه T.h.BI با 89.63 در صد، بیشترین اثر بازدارندگی را از خود نشان داد. در برسی اثر بازدارندگی پنج غلظت (30- 25- 20- 15- 10 درصد) متابولیت های مایع خارج سلولی جدایه های T. harzianum در جلوگیری از رشد میسلیومی R.solani مشخص شد، متابولیت های مایع خارج سلولی هیچ یک از جدایه ها در غلظت های به کار رفته، تاثیر معنی داری در رشد میسلیومی R.solani نداشتند. در آزمایش های گلخانه ای مشخص شد، پوشش دادن بذر چغندرقند با عوامل آنتاگونیست یا اضافه کردن آنها به خاک بر میزان مرگ و میر گیاهچه ها در فاصله 30 روز پس از کاشت، تاثیر چشمگیری در مقایسه با شاهد آلوده دارد و از این نظر، بین جدایه ها تفاوت معنی داری وجود داشت. در مجموع، جدایه های T.h.k و Var33 در روش محلول پاشی خاک، بهترین اثر را در کنترل بیماری داشتند.

کلمات کلیدی