شناسائی منابع ژنتیکی مقاومت در ژرم‌پلاسم نخود در مقابل پاتوتیپ‌های عامل بیماری برق‌زدگی در طراحی برنامه‌های اصلاحی بسیار ضروری است. ارزیابی ژرم‌پلاسم محصولات زراعی بعنوان مخزن ژن‌های مفید جهت مقابله با تنش‌های زیستی و غیر زیستی همواره مورد توجه اصلاحگران بوده است. قارچ عامل بیماری برق‎زدگیAscochyta rabiei Pass. Lab. یکی از مهمترین عوامل زیستی محدود کننده کشت و تولید نخود در بیشتر مناطق دنیا و از جمله ایران بشمار می‌رود. در مطالعه حاضر بمنظور شناسائی منابع ژنتیکی مقاومت در مقابل شش پاتوتیپ گزارش شده از عامل بیماری برق‌زدگی در ایران، واکنش 420 توده بومی و 97 لاین و رقم خارجی نخود در شرایط مزرعه و گلخانه طی دو سال82- 1381در محوطه پردیس دانشگاه فردوسی مشهد مورد بررسی قرار گرفت. در سال اول ژنوتیپ‌ها در مزرعه کشت و در مرحله پنج تا هفت برگی بوسیله مخلوطی از سوسپانسیون اسپور پاتوتیپ‌ها مایه زنی شدند. رطوبت و دمای مناسب جهت شیوع بیماری با فعال نمودن سیستم مه‌پاش بمدت یک هفته فراهم شد. خسارت بیماری با استفاده از مقیاس 9 درجه‌ای پس از مشاهده مرگ کامل در لاین‌های شاهد حساس یادداشت برداری شد. در این مرحله 63 نمونه با درجه خسارت کمتر از پنج در مقابل کلیه پاتوتیپ‌ها مقاومت بالائی نشان دادند. بمنظور اطمینان از نتایج حاصل این ژنوتیپ‌ها در گلخانه کشت و در مراحل گیاهچه‌ای، گلدهی و غلاف‌دهی با مخلوط سوسپانسیون اسپور هر شش پاتوتیپ مجدد مایه‌زنی شدند. علائم بیماری دو هفته بعد از هر مرحله تلقیح یادداشت برداری شد. نتایج نشان داد در مرحله غلاف‌دهی ژنوتیپ‌های مقاوم و حساس با دقت و اطمینان بیشتری از یکدیگر قابل تمایز هستند. متوسط خسارت بیماری در شرایط گلخانه نسبت به مزرعه افزایش نشان داد. در ارزیابی گلخانه‌ای 9 نمونه با درجات 2 و 3 مقاوم شناسائی شدند. در مجموع ژنوتیپ‌های MCC496، MCC133، MCC3.11، MCC299، MCC528 و MCC142 از تیپ کابلی و ژنوتیپ‌های MCC54 و MCC523 از تیپ دسی در هر دو شرایط مزرعه و گلخانه با درجه خسارت 2 و 3 در برابر شش پاتوتیپ از بیماری برق‌زدگی مقاومت بالائی نشان دادند. از این ژنوتیپ‌ها بعنوان منابع مقاومت در برنامه‌های اصلاحی نخود استفاده خواهد شد.

کلمات کلیدی