خاک محیطی است پویا که پیوسته زیر تاثیر تغییرات فیزیکی، شیمیایی و زیستی قرار می گیرد. بدیهی است که کاربرد فاضلاب شهری بر ویژگی های گوناگون خاک از جمله ویژگی های شیمیایی آن تاثیر می گذارد که برای ارزیابی موفق کاربرد فاضلاب باید مورد بررسی قرار گیرند. در همین راستا، آزمایشی در ستون های پلی اتیلنی به ارتفاع 150 و قطر 11 سانتی متر در قالب طرح فاکتوریل به صورت تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاضلاب خام و پساب تصفیه خانه پرکند آباد مشهد به ستون های پرشده از خاک لوم شنی در دو شرایط غرقاب پیوسته و متناوب در 7 دوره 15 روزه بکار برده شدند. در انتهای آزمایش نمونه های خاک از اعماق 25-0، 50-25 و 100-50 سانتی متری هر ستون جمع آوری گردیدند. نتایج بدست آمده بیانگر افزایش مقدار شوری، نسبت جذب سدیم، نیتروژن- نیتراتی، فسفر - فسفاتی، کربن آلی کل و همچنین دو فلز سنگین نیکل و کادمیم، و کاهش اسیدیته در بخش محلول خاک به دنبال استمرار کاربرد فاضلاب ها در اعماق مختلف نیمرخ خاک می باشد. در مقایسه تاثیر نوع فاضلاب ها بر برخی ویژگی های شیمیایی خاک نیز مشخص گردید که میانگین مقدار شوری، نیتروژن - نیتراتی، نسب جذب سدیم، فسفر - فسفاتی و نیکل در تیمار فاضلاب خام بطور معنی داری بیشتر از پساب است. تفاوت معنی داری بین میانگین مقدار اسیدیته، کربن آلی کل و کادمیم بین فاضلاب ها مشاهده نگردید. تاثیر نحوه کاربرد فاضلاب ها نیز تنها بر میانگین مقدار شوری، فسفر - فسفاتی و کادمیم معنی دار گشت بطوری که مقدار آنها در محلول خاک در شرایط کاربرد متناوب کمتر از شرایط پیوسته بود. با توجه به نتایج گفته شده، کاربرد فاضلاب ها در خاک به هر هدفی که باشد، نیازمند اعمال مدیریت خاص است بطوری که ضمن بهره گیری مطلوب از فاضلاب، مخاطرات زیست محیطی و بهداشتی در خاک، گیاه و منابع آبی سطحی و زیرزمینی به حداقل کاهش یابد.

کلمات کلیدی