زعفران (Crocus sativus L.)، گیاه زراعی با ارزشی است که عمدتا در ایران، هند و یونان رشد می‌کند. چرخه زندگی این گیاه کوتاه بوده و بیشتر دوران رشد و نمو گیاه منطبق بر ماههای پاییز و زمستان بوده که امکان رشد برای سایر گیاهان زراعی وجود ندارد. بنابراین در تمام طول سال از زمین استفاده نمی‌کند، لذا کشت مخلوط زعفران با سایر گیاهان زراعی ممکن است با صرفه اقتصادی همراه باشد. به منظور ارزیابی پتانسیل کشت مخلوط زعفران با سایر گیاهان زراعی، این آزمایش در مزرعه تحقیقاتی دانشکدة کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال‌های 87-1385 به صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به مرحله اجرا درآمد. تیمارها عبارت بودند از ترکیبات مختلف زعفران با سه گروه از گیاهان زراعی شامل غلات: گندم بهاره و پاییزه (Triticum aestivum)، حبوبات: عدس (Lens culinaris) و نخود (Cicer arietinum) و گیاهان دارویی: اسفرزه (Plantago ovata)، خاکشیر (Discurinia sophia)، سیاه‌ دانه (Nigella sativa)، زنیان (Carum copticum) و زیره سبز (Cuminum cyminum) که به صورت ردیف‌های جایگزین کشت شدند. تیمار کشت خالص زعفران نیز به منظور مقایسه، در نظر گرفته شد. نتایج بدست آمده از تجزیه مرکب آزمایش نشان داد که مزیت نسبی کشت مخلوط زعفران با سایر گیاهان زراعی از لحاظ مجموع ارزش نسبی (RVT) تنها در کشت مخلوط زعفران با سیاه‌دانه و زنیان بدست آمد. مقادیرRVT در کشت مخلوط زعفران با سیاه‌دانه و زنیان به ترتیب 85/1 و 16/2 بود. کشت خالص زعفران با 06/1 و مخلوط آن با زنیان با 12/0 کیلوگرم در هکتار به ترتیب بیشترین و کمترین میزان عملکرد را دارا بودند. اما بطور کلی عملکرد زعفران در تیمارهای کشت مخلوط بجز در بین کشت مخلوط زعفران با عدس و مخلوط آن با زنیان تفاوت معنی‌داری با یکدیگر نداشتند. بین تیمارها از نظر تعداد کورم در بوته، تعداد جوانه در کورم و نیز وزن تر و خشک کورم نیز تفاوت معنی‌داری وجود نداشت. با افزایش تعداد دفعات آبیاری (آب مورد نیاز برای گیاه زراعی همراه)، از میزان عملکرد زعفران کاسته شد (05/0>p)، اما بین RVT و تعداد دفعات آبیاری، ارتباط مثبتی وجود داشت (01/0>p).

کلمات کلیدی