در رودخانه های مناطق خشک جریان آب سطحی به طور دائمی برقرار نمی باشد و محدود به دوره های زمانی کوتاه مدت می شود که پس از آن مجدداً رودخانه خشک می گردد. لذا هنگام وقوع سیلاب، حجم جریان در پایین دست به علت نفوذ به بستر رودخانه کاهش می یابد، که این کاهش حجم، تلفات انتقال نامیده می شود. در این پژوهش سعی می شود تا با توسعه معادله های همبستگی برای حوزه آبخیز قره قوم در خراسان رضوی، تلفات انتقال در رودخانه های این حوزه را برآورد نمود. برای این منظور، اطلاعات موجود در ایستگاه های آب سنجی و مشخصات فیزیکی رودخانه های کشف رود، کارده و زشک در این حوزه استخراج، تحلیل و مورد استفاده قرار گرفتند. به منظور تولید معادله های همبستگی، تلفات انتقال در کیلومتر اول از ابتدای هر بازه به عنوان متغیر وابسته معادله در نظر گرفته شد و چگونگی وابستگی آن به متغیرهای مستقلِ حجم جریان بالادست، زمان تداوم جریان، شاخص رطوبت پیشین، هدایت هیدرولیکی، شیب و عرض رودخانه مورد آزمایش قرار گرفت. در نتیجة این پژوهش مشخص شد که مؤثرترین متغیر مستقل در برآورد تلفات انتقال، حجم جریان بالادست می باشد. سه معادله همبستگی (خطی و غیرخطی) برای پیش بینی تلفات انتقال بر حسب حجم جریان بالادست و عرض رودخانه، از میان روابط موجود توصیه می شوند. با استفاده از این روابط می توان تلفات انتقال را در انتهای هر کیلومتر از مسیر رودخانه، با داشتن حجم جریان در آغاز آن کیلومتر برآورد نمود. چنین روابطی می توانند توسط بهره برداران منابع آب و طراحان سازه هیدرولیکی استفاده شوند.

کلمات کلیدی