تریپس پیاز یکی از آفات مهم گیاهان تیره ی پیاز بوده و بطور گسترده درتمام نقاط دنیا انتشار دارد. با توجه به تنوع میزبانی، پراکنش وسیع جغرافیایی و مقاومت رو به رشد این آفت به سموم، این امکان وجود دارد که درمناطق مختلف ایران زیر گونه ها با بیوتیپ های مختلفی از این حشره وجود داشته باشند. لذا مطالعات مرفومتریک روی جمعیت های مختلف این آفت انجام شد. برای این منظور، ۲۱ جمعیت تریپس پیاز از روی توتون و پیاز در ۱۷ استان کشور جمع آوری و درمجموع ۶۳۱ اسلاید میکروسکوپی از افراد ماده تهیه شد. سپس با اندازه‏گیری ۲۴ کاراکتر پیوسته (conitinuous) برای هر فرد، بررسی تفاوت بین جمعیت های مختلف با انجام آنالیزهای تجزیه به مولفه های اصلی (Principal component) Canonical dixcriminant analysis (CDA) , analysis با استفاده از نرم افزار SPSS صورت گرفت. نمودارهای پراکنش (scatter plots) بر اساس مولفه های اصلی (PCs) و (CDS) ترسیم و بررسی شد. میزان واریانس محاسبه شده برای مؤلفه های اول و دوم ، ۹۸۹/۷۳% مجموع واریانس ها بود.مقادیر eigenvalues برای این دو مولفه به ترتیب برابر ۸۱۴/۱۵ و ۲۰۳/۱ محاسبه شد. کاراکتر نسبت طول بند چهارم به بند هفتم شاخک با ضریب ۰۵۹/۰ بیشترین نقش را در تفکیک افراد حول محور مولفه ی اول داشت. در آنالیز CDA ، میزان واریانس محاسبه شده برای CD – I و CD – II ، ۳۸/۹۸% مجموع واریانس‏ها بود. همچنین 8/85% افراد گروه های اصلی، درگروه های مربوط به خود قرار گرفتند. به طور کلی، افراد جمعیت ها علی رغم وجود مقداری همپوشانی، به دو گروه مجاز تقسیم شدند و جمعیت های جمع آوری شده از روی توتون از جمعیت های جمع آوری شده از روی پیاز جدا گردیدند. این جدایی می‏تواند تأییدی بر عقیده ی وجود بیوتیپ ها با زیر گونه‏های مختلف این آفت روی میزبانهای مذکور باشد.

کلمات کلیدی