تحقیق و پژوهش با فرضیه آغاز می‌گردد، سپس توسط اسناد به واقعیت ارجاع داده می-شود و اعتبار علمی آن مورد پذیرش قرار می گیرد. اسناد دیپلماتیک و سیاسی از سهم والایی در اعتبار علمی یک تحلیل سیاسی برخوردارند. اسنادی از گذشته که شامل گزارشات، معاهدات، قراردادها و خاطراتی است که اغلب توسط نمایندگان سیاسی و دیپلماتیک کشورها نوشته می شوند. اکنون پرسش نوشتار حاضر این است که با استفاده از چه روش‌هایی می توان یک سند را تحلیل کرد؟ در علم سیاست چه روش هایی وجود دارد که با توجه به اهداف پژوهشگر از ارجاع به سند بتوان از آن روش خاص استفاده کرد؟ این نوشتار در پی آن است که با تکیه بر ماهیت سند، دغدغه پژوهشگر و از همه مهم‌‌تر تحلیل سند از سطوح توصیفی، تحلیلی، انتقادی، ارزیابی و ارائه راهکار به معرفی روش هایی بپردازد که جنبه ای کاربردی در تحلیل اسناد دیپلماتیک دارند. مقاله در ابتدا به ویژگی‌های روش و ضرورت به‌کار بردن آن در تحلیل اسناد سیاسی می پردازد و در ادامه چهار روش کلان تحلیل اسناد سیاسی و دیپلماتیک به نام روش های هرمنوتیکی، پدیدارشناسی، تحلیل گفتمان و هنجاری به همراه رویکردهای درونی و کاربردی آن را مورد بررسی قرار می‌دهد تا پژوهشگران علوم سیاسی و تاریخ بتوانند بنا بردغدغه های توصیفی، دسته بندی، رویکردهای پارادایمی، سازه‌ای و هویتی، انتقادی و گرندتئوری از روش مورد نیاز و کاربردی در تحلیل اسناد بهره‌مند شوند.

کلمات کلیدی