زمینه مطالعه: ماهی خواجو (Schizothorax pelzami) یکی از گونه های مهم بومی با ارزش اقتصادی در شمال شرق ایران می-باشد. هدف: در مطالعه حاضر چرخه تولید مثل، زمان و محدوده دمای تخم ریزی در ماهی خواجو مورد بررسی قرار گرفت. روش کار: 243 قطعه ماهی خواجوی صید شده ابتدا مورد زیست سنجی قرار گرفتند و سپس مراحل توسعه تخمدانی و سنجش مقدار هورمون های استروئیدی جنسی (تستوسترون، 17 بتا استرادیول، پروژسترون و 17 آلفا هیدروکسی پروژسترون) پلاسما در طی دوازده ماه نمونه برداری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج: حداکثر مقدار معنی دار (05/0>P) شاخص گنادی (% 3/10) و قطر تخمک ( μm6/1605) در فروردین ماه مشاهده گردید. نتایج نشان داد که غلظت هورمون های جنسی تستوسترون و 17 بتا استرادیول در طی مرحله کورتیکال آلوئولی (شهریور ماه) به طور معنی داری (05/0>P) شروع به افزایش نمودند و در انتهای مرحله زرده سازی یعنی در بهمن ماه با متوسط دمای آب C˚13 به حداکثر مقدار (به ترتیبng/ml 99/6 و 4/143) معنی دار (05/0>P) رسیدند. غلظت هورمون پروژسترون در مرحله آخر زرده سازی شروع به افزایش نمود و در اسفند ماه به حداکثر مقدار (ng/ml 49/3) معنی دار (05/0>P) خود رسید. غلظت هورمون 17 آلفا هیدروکسی پروژسترون با یک مرحله تاخیری نسبت به هورمون پروژسترون در فروردین ماه به طور معنی داری (05/0>P) افزایش یافت. نتیجه گیری نهایی: نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که ماهی خواجو دارای الگوی یکبار تخم ریزی در سال می باشد و هورمون های استروئیدی جنسی تستوسترون و 17 بتا استرادیول در زرده سازی و پروژسترون و 17 آلفا هیدروکسی پروژسترون در بلوغ نهایی تخمک نقش دارند. بهترین زمان تخمریزی در طی ماه های اسفند تا فروردین در طیف دماییC˚3/17-7/15 بود.

کلمات کلیدی