فرایندهای خودتنظیمی منجر به ظهور الگوهای منظم متفاوتی در ساختار اکوسیستم ها می شود، بطوریکه دینامیک این الگوها یکی از قدرتمندترین شاخص ها برای پیش بینی گذرهای بحرانی هستند. بدلیل اهمیت پیش بینی وقوع گذرهای بیابانی در اکوسیستم های خشک، در دهه های اخیر مدل های پیوسته، متشکل از معادلات دیفرانسیل جزئی برای تحلیل دینامیک الگوهای پوششی با توجه به نوع مکانیزم مسلط در این اکوسیستم ها طراحی شده اند. در مقاله حاضر با نگاهی اجمالی به برخی از این مدل ها ، با تاکید بر مدل جیلاد، روند تغییر الگوها در اکوتون های خشک مورد بررسی گرفته است. هدف از این مقاله بررسی ارتباط بین تحول ژئوسیستم ها، آستانه ها و دینامیک های غیر خطی الگوهای پوششی برای پیش بینی پاسخ سیستم ها به تنش های محیطی، از طریق مدل های دینامیک پوشش گیاهی می باشد. نتایج بدست آمده براساس مدل جیلاد بیانگر این واقعیت است که گذرهای بیابانی لزوما ناشی از تغییرات کاتاسترف نبوده، بلکه تغییر از وضعیت های همگن پوششی به شرایط همگن فاقد پوشش و یا گذرهای بیابانی، فرایندی تدریجی و مرحله ای می باشد. گواه این ادعا براساس کالیبراسیون خروجی های مدل با مشاهدات تجربی، شکل گیری الگوهای حدواسط و ترکیبی در محدوده های پایداری دوگانه در حین گذر از یک وضعیت پایدار به سایر وضعیت های متناوب می باشد. همچنانکه اکوسیستم ها به نقاط گذر نزدیکتر می شوند، بدلیل تشدید تنش های محیطی، میزان انعطاف پذیری آن ها کمتر شده بطوری که بتدریج، الگوها نظم خود را از دست داده و بصورت الگوهای نامنظمی از خطی، مارپیچ، درزی و نقطه ای در سیستم ظاهر می شوند.

کلمات کلیدی