مار کبری ایران Naja naja oxianaیکی از زهری ترین مارها در ایران و برخی کشورهای همسایه به شمار می آید. این مار مسٌول تعداد زبادی از حوادث مارگزیدگی در ایران و منطقه است. با هدف یافتن مواد پادزهر برای مارگزیدگی، ما درگذشته نشان داده ایم که عصاره اسپند بر روی زهر مار جعفری ایران Echis carinatus با زهری هماتوکسین، اثرات آنتاگونیستی دارد. مطالعه حاضر به منظور بررسی اثر عصاره این گیاه برروی زهر مار کبری ایرانی با زهری نوروتوکسین است. قبل از انجام آزمایشات اصلی، در چند مطالعه ی اولیه (pilot) دوزهای کشنده (LD99) و دوزنزدیک به LD50 زهر مشخص شد. جهت انجام آزمایشات اصلی تعداد 37 عدد موش سوری بالغ با وزن متوسط 28±6 g به 5 گروه تقسیم شدند (A،B ، C،D و E). گروه A (n=7) به عنوان گروه شاهد تنها زهر مار کبری با دوز 4 mg/kg دریافت نمودند. گروه B (n=8) نیز به عنوان شاهد تنها عصاره اسپند را با دوز 15 mg/kg دریافت کردند. گروه های C (n=6)، D (n=8) و E (n=8) دوز های یاد شده زهر و عصاره را با پروتوکل های متفاوت بشرح زیر دریافت نمودند. گروه C زهر و عصاره را بصورت دو تزریق همزمان دریافت کردند. به گروه D ابتدا زهر و پس از 15 دقیقه عصاره اسپند تزریق شد. گروه E ترکیب حاصل از 15 دقیقه انکوبه شدن عصاره با زهر را دریافت نمودند. در تمام آزمایشات ذکر شده روش تزریق بصورت داخل صفاقی (IP) بود. تمامی موشهای گروه A که تنها زهر دریافت کرده بودند پس از مدت 31±8 دقیقه تلف شدند در حالیکه تمامی موشهای گروه B که تنها عصاره اسپند دریافت کرده بودند زنده ماندند. موشها درگروههای C، D و E به ترتیب درزمانهای 31±9، 18±4 و 17±5 دقیقه بعد از تزریقات یاد شده تلف شدند. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که عصاره اسپند برخلاف تاثیر آنتاگونیستی که بر زهر مار جعفری دارد بر زهر مار کبری نه تنها اثر محافظتی ندارد بلکه سرعت تاثیر زهر را نیز افزایش میدهد. می توان نتیجه گرفت در مقایسه با زهرهای هموتوکسین، عصاره ی این گیاه با زهرهای نوروتوکسین جایگاه رقابتی کمتری داشته یا اصلا ندارد، اگرچه نتیجه گیری نهایی نیاز به تحقیقات بیشتر در سطح مولکولی دارد.

کلمات کلیدی