ازگیل با نام علمی Mespilus germanica به عنوان یک گیاه دارویی ارزشمند در طب سنتی در ایران استفاده فراوانی دارد. هدف از این پژوهش، بررسی اثر ترکیب نسبت های مختلف حلال های گلیسیرین، اتانول، متانول و آب بر میزان بازدهی استخراج عصاره گیاه ازگیل با روش های هندسه بهینه مخلوط، بهینه سازی فرمولاسیون حلال بوده، همچنین تاثیر ضد میکروبی عصاره ازگیل به سه روش انتشار در آگار، حداقل غلظت مهار کنندگی و حداقل غلظت کشندگی روی سه میکرو ارگانیسم عامل بیماری های عفونی در این تحقیق ارزیابی شد. تاثیر هر یک از حلال های آب، اتانول، متانول و گلیسرین هر کدام در پنج سطح (صفر، 25/31، 33/83، 125 و250 میلی لیتر) با استفاده از‌ هندسه مخلوط برای استخراج عصاره گیاه ازگیل استفاده شد. برای تعیین حساسیت سویه های باکتری از آزمون انتشار در آگار جهت بررسی قطر هاله بازدارندگی عدم رشد، حداقل غلظت مهارکنندگی و حداقل غلظت کشندگی به روش رقت سازی در چاهک مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که مدل چند جمله ای شف به طور معنی داری قادر به پیش بینی بازده استخراج عصاره گیاه ازگیل می باشد. حداقل غلظت مهارکنندگی برای استافیلوکوکوس اورئوس، اشرشیا‌کلی و سودوموناس ائروژینوزا به ترتیب 25/1، 5/2 و 5 میلی گرم بر میلی لیتر بود. بررسی تجربی فضای بهینه نشان داد که تفاوت معنی داری بین نتایج خروجی از بهینه سازی عددی و نتایج تجربی وجود ندارد. بر این اساس، فرمولاسیون بهینه حاوی گلیسیرین (صفر میلی لیتر)، آب (7/23 میلی لیتر)، متانول (2/100 میلی لیتر) و اتانول (1/126 میلی لیتر) بود. به طور کلی عصاره گیاه ازگیل به خوبی قادر است از رشد باکتری های عامل عفونت جلوگیری نماید. همچنین روش آماری مخلوط بررسی فرآیند استخراج با حداقل آزمایشات را مهیا می سازد.

کلمات کلیدی