شهرها به عنوان نوعی پدیده جغرافیایی، نشان‌دهنده واقعیت های پایه ای و اساسی زندگی اجتماعی بشر عصر حاضر می باشند؛ به‌نحوی‌که زندگی در فضای شهرها و حرکت به سمت شهرنشینی بخشی از حرکت تکاملی انسان ها را شامل می شود. این حرکت و سکونت انسان ها در فضاهای شهرها، زمینه ایجاد تراکم جمعیت، تداخل فضاها، مسائل و مشکلات و .... را به‌ویژه در فضاهایی که شهرنشینی بدون برنامه تجربه کرده اند، به ارمغان آورده است. در میان راهکارهای پیش رو جهت کاهش مشکلات ناشی از این روند رو به رشد و سایر آسیب ها، شناخت مفاهیم مرزها، حریم ها و محدوده های موجود در فضای شهری است. بر این اساس، مقاله حاضر با روشی توصیفی و تحلیلی به مفهوم‌سازی و شناخت مفاهیم مرز، محدوده¬ها و حریم¬ها در فضای شهر پرداخته و انواع آن‌ها را بیان می¬کند. نتایج حاصل از این تحقیق بیانگر آن است که فضای شهرها شامل انواع مرزها (مرزهای فردی؛ مرزهای اتاق در آپارتمان؛ مرزهای آپارتمان در ساختمان؛ ساختمان در فضای شهر؛ مرزهای مالیات و عوارض شهری؛ مرزهای شهر و ...)، حریم ها (حریم افراد؛ حریم خصوصی؛ حریم فضایی؛ حریم منازل؛ حریم ها در معماری؛ حریم محله ها؛ حریم شهر و .....) و محدوده ها (محدوده های شهر؛ محدوده های محلی؛ محدوده های منطقه ای؛ محدوده های نفوذ شهر و ...) می شود که تاکنون به آن‌ها توجه نشده است. باوجوداینکه، مرزها، حریم ها و محدوده ها در فضای شهرها در میزان حاکمیت، مالکیت و صلاحیت با یکدیگر تفاوت دارند و با ایجاد شناخت و درک درست از مرزها، حریم ها و محدوده های موجود در فضای شهرها می توان زندگی معاصر در شهرها را که بسیار پیچیده و غیر نظام مند شده است، تا حد قابل‌توجهی نظام مند، آسایش‌بخش و امن کرد.

کلمات کلیدی