کاربری زمین همواره یکی از دغدغه های برنامه ریزان، سیاست گذاران و مدیران اجرایی حوزه های معطوف به علوم محیطی و برنامه ریزی بوده است. در این ارتباط تغییر غیرمجاز کاربری اراضی کشاورزی به دلیل اثرات متعدد نامطلوب بر پایداری محیط زیست، یکی از مهم ترین چالش های بشر در قرن حاضر محسوب می شود. لذا مطالعه حاضر به شناسایی مولفه های موثر بر تغییر غیرمجاز کاربری اراضی کشاورزی در شهرستان بینالود می پردازد. روش: روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. در این بررسی با استفاده از مطالعات اسنادی و مصاحبه با صاحب نظران سازمانهای مستقر در شهرستان بینالود تعداد 23 عامل موثر بر تغییر غیرمجاز کاربری اراضی کشاورزی شناسایی گردید و به کمک 169 نفر از روستائیان و خبرگان روستایی در روستاهای دارای بیشترین تغییر غیرمجاز کاربری کشاورزی بر اساس مقیاس لیکرت ارزیابی شد، تجزیه و تحلیل با استفاده از تحلیل عاملی در نرم افزار SPSS انجام پذیرفت. یافته ها/ نتایج: نتایج تحقیق نشان می دهد عوامل شناسایی شده ذیل 8 عامل اصلی با 77/65 درصد واریانس تبیین شده قرار گرفت. مهمترین عوامل تغییر غیرمجاز کاربری اراضی کشاورزی به ترتیب اولویت: توریستی بودن منطقه با 13/16، بورس بازی زمین با 14/12، مجاورت با شهر مشهد با 35/8، ضعف مدیریت محلی با 40/7، خشکسالی با 22/6، تراکم بالای جمعیت با 42/5 درصد، فعالیت های صنعتی با 07/5 و خردبودن زمین کشاورزی با 02/5 واریانس تبیین شده می باشند. نتیجه گیری: میزان تغییر کاربری اراضی در منطقه مورد مطالعه قابل توجه است و ضرورت دارد که در زمینه هایی همچون مدیریت گردشگری با تأکید بر پایداری، تقویت زمینه های کشاورزی، ساماندهی فعالیت های صنعتی و کارگاهی، اختصاص مکان هایی مناسب برای سکونت جمعیت مازاد در منطقه تدابیری منطقی اندیشیده شود.

کلمات کلیدی