بهره‌برداری گسترده از منابع آب زیرزمینی در آبخوان مشهد در 50 سال گذشته (95-1345) منجر به افت شدید سطح آب زیرزمینی شده است. بررسی هیدروگراف واحد تهیه شده برای آبخوان مشهد، متوسط افت سطح آب زیرزمینی در 30 سال گذشته در حدود 69/0 متر در سال و درمجموع حدود 4/21 متر می‌باشد. ازجمله پیامدهای منفی افت سطح آب زیرزمینی در آبخوان مشهد نشست سطح زمین است که آثار آن به‌صورت ایجاد ترک‌های بزرگ در زمین‌های کشاورزی و ساختمان‌ها، بیرون‌زدگی لوله‌ جدار چاه‌ها در بخش شمال غربی شهر مشهد در منطقه توس قابل‌مشاهده است. بررسی نتایج مطالعات مختلف صورت گرفته در زمینۀ فرونشست آبخوان مشهد در دوره زمانی 1372 تا 1395 نشان می‌دهد در بخش‌های شمال غربی (محدوده بین چناران و قوچان) مرکزی (مشهد چناران) و شرقی - جنوب شرقی آبخوان فرونشست رخ داده است. حداکثر نرخ فرونشست در این مناطق به ترتیب 4/4، 2/8 و 4/3 سانتی‌متر در سال است. بررسی شرایط هیدروژئولوژیکی آبخوان مشهد نشان می‌دهد که افت سطح آب زیرزمینی و انیزوتروپی رسوبات تشکیل دهنده آبخوان در محل بستر فعلی و قدیمی رودخانه کشف رود، مهم‌ترین عوامل فرونشست در دشت مشهد محسوب می‌شوند. روند فرونشست و عوارض ناشی از آن در دشت مشهد توسط ساختارهای تکتونیکی و مورفولوژی سنگ‌بستر آبخوان کنترل می‌شود‌.

کلمات کلیدی