پخت و پز در روستاها و عشایر محروم معمولا با روش سنتی سوزاندن هیزم صورت می‌گیرد که همراه با انتشار دود، ذرات معلق و منوکسیدکربن است. قرارگرفتن در معرض این آلاینده‌ها می‌تواند منجر به دامنه وسیعی از بیماری‌ها می شود. هدف مطالعه حاضر، ساخت، ارزیابی و معرفی یک اجاق زیست‌توده‌سوز مناسب برای جایگزینی با روش سنتی در مناطق محروم می‌باشد. در این پژوهش، یک اجاق زیست توده‌ای شبه گاز ساز مکش طبیعی طراحی و ساخته شد. ارزیابی کارایی اجاق طبق استاندارد آزمون جوشش آب با ضایعات خرده چوب، پوست بادام و چوب ذرت صورت گرفت. میزان منوکسیدکربن منتشر شده از اجاق در سه حالت آشپزی در فضای باز، در آشپزخانه بدون هود و در آشپزخانه زیر هود معمولی اندازه‌گیری و با آتش معمولی در فضای باز شد. مشاهدات نشان داد که شعله حاصله از تمامی سوخت‌ها بجز در مرحله پایانی (اتمام سوخت) بدون دود و ذرات معلق بود. رنگ شعله زرد و بخشی از آن آبی بود. طولانی‌ترین زمان شعله‌دهی مربوط به پوست بادام (350 گرم) با زمان 51 دقیقه بود. میانگین منوکسیدکربن منتشر شده در ناحیه تنفس کاربر 7/4، 5/7، 2/5 و430 ppm به‌ترتیب برای آشپزی با اجاق در فضای باز، در فضای بسته بدون هود، در فضای بسته با هود و آتش معمولی بدست آمد. میزان منوکسیدکربن منتشر شده به محیط در محدوده استاندارد بوده و بنابراین این اجاق نسبت به روش سنتی مرسوم، بسیار پاک‌تر و کاراتر بوده و می‌تواند به‌منظور پیشگیری از امراض ریوی ناشی از استنشاق دود در زمان پخت‌وپز، در برخی مناطق ایران ترویج گردد.

کلمات کلیدی