نماتود¬های بیمارگر حشرات گروهی از عوامل کنترل¬بیولوژیک مهم هستند و شناسایی گونه¬های بومی آن¬ها امری حائز اهمیت در کنترل موفق آفات بومی می¬باشد. کرم خراط Zeuzera pyrina L. (Lepidoptera: Cossidae)، کلیدی¬ترین آفت اقتصادی درختان گردو در ایران است که اهمیت آن در سال¬های اخیر افزایش یافته است. در پژوهش حاضر، پس از جداسازی چندین نماتود بیمارگر احتمالی از نمونه¬‌های خاک مناطق مختلف کشاورزی و زراعی استان کرمان با استفاده از تله گالریا، بر اساس آزمون¬های بیماریزایی اولیه با استناد به اصل کخ، یک جمعیت از آن¬ها با توجه به پتانسیل بیماریزایی و آلوده¬سازی مجدد لارو¬های گالریا، پس از شناسایی کلاسیک و مولکولی مورد آزمون های زیست سنجی قرار گرفت. مطالعات ریخت¬شناسی بر اساس تصاویر میکروسکوپ نوری و الکترونی به همراه مطالعات مولکولی سه ناحیه¬ی ژنی 18S،ITS و 28S، هویت این جدایه را Acrobeloides maximus تعیین نمود. در ارزیابی اولیه بیماریزایی علیه لارو¬های کرم خراط، این جدایه¬ی بومی زهر¬آگینی قابل توجهی در برابر آفت نشان داد. بنابراین، مطالعات گسترده¬تر زیست سنجی شامل ارزیابی بیماریزایی درون تشتک پتری و شاخه، و همچنین بررسی توانایی تولید¬مثل و نفوذ نماتود به بدن آفت در خصوص این جدایه¬ی بومی انجام گرفت. ارزیابی بیماریزایی در غلظت¬های 5، 10، 20، 50 و 100 لارو عفونت¬زا به ازای هر لارو آفت در شرایط آزمایشگاه انجام شد. میزان LC50 محاسبه شده پس 72 ساعت 12.1 IJs larva-1 محاسبه شد. در آزمایشات شاخه نیز این نماتود تلفات بالایی روی لارو¬ها ایجاد و تشریح اجساد لارو¬ها آلودگی نماتودی را در آن¬ها تایید نمود. جدایه¬ی A. maximus، نفوذ و تولید¬مثل موفقیت آمیزی در بدن لارو¬های خراط و Galleria mellonella داشت. بیشترین میزان تولید¬مثل در غلظت 20 لارو عفونت¬زا در لارو¬های Z. pyrina (30560.5±559.3 IJs) محاسبه شد. نتایج بیانگر آنست¬که جدایه¬ی بومی A. maximus که برای این اولین بار از ایران گزارش می¬شود، قادر به بیماریزایی و تکثیر در لارو¬های کرم خراط است. بنابراین می¬توان این نماتود بیمارگر را در برنامه¬های مدیریت تلفیقی کرم خراط مورد توجه قرار داد. لیکن هنوز مطالعات بیشتری در¬خصوص چگونگی ردیابی لارو¬های تیمار شده با این بیمارگر¬ها در تنه¬های تنومند درختان گردو لازم است.  

کلمات کلیدی