برای مدیریت کلان پدیده خروج نخبگان، توجه به نقش ویژه نهادهای اثرگذار در یک چارچوب نهادی، نوید رویکردی نو برای تحلیل‌هایی پویا از پدیده‌های اجتماعی را می‌دهد. ساختار نهادی هر کشور، بطور مؤثر کیفیت‌های نهادی (کارآیی و مشروعیت) و ترتیبات نهادی (تمرکززدا- تمرکزگرا) آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ترتیبات نهادی حاکم است که تعیین می‌کند چرا در برخی جوامع، خروج نخبگان تبدیل به یک مسئله اجتماعی شده است؟ ارزیابی‌های تطبیقی معطوف به تأثیر کیفیت نهادی و نوع ترتیبات نهادی کشورهای نخبه‌فرست بر خروج نخبگان در این نوشتار با تکیه بر تحلیل ثانویه داده‌های بین‌المللی انجام گرفته است. مقایسه میانگین کیفیت‌های نهادی کشورها نشان از کیفیت‌های نهادی سیاسی، اقتصادی و حقوقی بالاتر برای کشورهای اروپایی است و بالعکس، برای کشورهای آسیایی همچون ایران، میانگین پایینی از کیفیت‌های نهادی را شاهدیم. تمرکزگرایی نهادی در کشورهای نخبه‌فرست از یک طرف، مجموعه‌ای از ترتیبات نهادی غیرتوسعه‌گرا را شکل داده و از طرف دیگر با اعمال محدودیت‌های نهادی باعث افزایش خروج نخبگان از این کشورها و عدم بازگشت مجدد آنان به کشورهایشان شده است. انتقال نهادی نخبگان ایرانی به کشورهای پیشرفته، معطوف به ترتیبات نهادی تمرکزگرا در کشور است که حسب داده‌های موجود، بیانگر اجرای ضعبف حاکمیت ‌قانون، امنیت شغلی پایین و آزادی‌های اقتصادی و سیاسی محدود می‌باشد.

کلمات کلیدی