زمینه مطالعه: انگل ها و از جمله کنه ها و اجرام منتقله از آن همواره خسارات اقتصادی قابل توجهی به صنعت دامپروری وارد می¬سازند. بدست آوردن اطلاعات جامع در خصوص نحوه پراکنش این عوامل انگلی در ارتباط با عوامل محیطی و ناحیه جغرافیایی درگیر، موجب شناخت هر چه بیشتر بیماری ها و اتخاذ تصمیم های مناسب جهت کنترل و مبارزه با آنها خواهد کرد. سیستم¬های اطلاعات جغرافیایی (GIS) ابزار مناسبی جهت تحلیل و استفاده از داده های مکانی بیماری ها به منظور اتخاذ تصمیم گیری ها در اختیار ما قرار می دهد و استفاده از آن به عنوان یکی از مهمترین ابزارها در خدمت بهداشت و سلامت انسان و دام در سالهای اخیر رو به افزایش بوده است. استان گلستان دارای شرایط آب و هوایی مناسب برای فعالیت های دامپروری بوده و جمعیت زیادی از گوسفندان در این استان به دلیل چرای آزاد در معرض آلودگی کنه واقع می شوند. تاکنون مطالعه جامع و گسترده ای در خصوص تاثیر شرایط آب و هوایی مختلف بر روی پراکنش تک یاخته های منتقل شونده توسط کنه ها در کشور و از جمله در این منطقه جغرافیایی انجام نشده است. هدف: هدف از بررسی حاضر تعیین پراکنش تک یاخته های منتقله از کنه های سخت گوسفندان استان گلستان در ارتباط با شاخص های مختلف اقلیمی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی است. روش کار: کنه های موجود بر روی گوسفندان از 3 اقلیم آب و هوایی استان گلستان ( منطقه دشت، ساحل و کوهستانی) از نقاط مختلفی که طول وعرض جغرافیایی آنها توسط GPS تعیین شده بود جمع آوری گردید. نمونه های کنه بر اساس کلیدهای تشخیص معتبر مورد شناسایی قرار گرفت. غدد بزاقی کنه ها استخراج و غدد مرتبط با یک گونه از یک واحد نمونه برداری با یکدیگر مخلوط شد و مخزنی از غدد بزاقی تهیه شد. سپس DNA از 541 مخزن غده بزاقی کنه ها استخراج و ارزیابی اجرام تک¬¬یاخته ای تیلریا و بابزیا با روش PCR انجام شد. در این مطالعه پراکندگی و احتمال حضور تک یاخته های مهم منتقله از کنه ها را در نقاط مختلف استان گلستان با استفاده از نرم افزار مکسنت 3.3.3 مدل سازی و پیشگویی نمودیم. نتایج: از مجموع 3904 گوسفند مورد بررسی، 1583 (54/40 درصد) عدد آلوده به کنه بوده اند. در کل تعداد 2410 کنه جمع آوری شد. از مجموع 541 مخزن غده بزاقی آزمایش شده، 98 (18 درصد) نمونه از نظر آلوده گی به تیلریا مثبت ارزیابی گردید که در بررسی های مولکولی گونه تیلریا اویس تایید گردید، اما تیلریا لستوکاردی و تیلریا آنولاتا در هیچ نمونه ای مشاهده نگردید. همچنین در هیچ یک از نمونه ها، تک یاخته بابزیا یافت نگردید. نمونه های مثبت شناسایی شده مربوط به غدد بزاقی کنه های هیالوما مارجیناتوم (7 درصد)، هیالوما آناتولیکوم (39 درصد)، ریپی سفالوس بورسا (10 درصد) و ریپی سفالوس تورانیکوس (24 درصد) بود. میزان آلودگی به تک یاخته در منطقه ساحل و دشت بیشتر از بقیه نقاط استان بود. نتایج از حاصل از مدل سازی و تعیین اثرات اقلیمی مختلف بر پراکنش تک یاخته تیلریا نشان داد که فاکتور گرم ترین فصل سال و متوسط دمای مرطوب ترین فصل سال عوامل تاثیر گذار در تعیین زیستگاه مطلوب این تک یاخته می باشند. از طرف دیگر نقشه بدست آمده از مدل با نقشه پراکندگی و تعیین زیستگاههای مطلوب کنه های جمع آوری شده تطابق داشته است. نتیجه¬گیری نهایی: برای درک بهتر از تغییرات بروز تک یاخته، ضروری است که به کمک مدل سازی از توزیع کنونی و آینده تک یاخته آگاهی داشته باشیم. بر اساس خروجی مدل، مناطق غرب استان گلستان به عنوان زیستگاه های اکولوژیک مطلوب برای حضور تک یاخته تیلریا پیش بینی شده است. لذا به نظر می رسد این قسمت های استان باید به عنوان یک زیستگاه مطلوب و بالقوه برای تک یاخته تیلریا و ناقلین آن همیشه تحت پایش سیستم های نظارتی قرار گیرد.

کلمات کلیدی