پرسشی که میتوان ارائه کرد این است که هستی و ماهیت دانشگاه بر چه مبنایی است و چه کارکردی »دارد« و یا میتواند »داشته باشد«. درواقع دوگانههای »است« و »باید« فلسفی موجب میشود که نگاه و موضع ما در ارتباط با سازههای نهادی، اندیشه ای و راهبردی؛ مشخص و تعیین شود. از طرف دیگر، نوع نگاهِ ما، میتواند غایت3 و پیامد4 ماهیت یک عنصر را، در اینجا دانشگاه، روشن سازد. درواقع، سه مؤلفه چیستی، کارکرد و غایت؛ فرایند بهمپوستهای را برای رسیدن به هدفی که از آغاز در این نهاد آموزشی/ اندیشهای نهفته است فراهم میسازد. مفهوم »دانش« پلی است بین دانشجو و آموزگار که میخواهد فضیلت دانایی را بنا بر آنچه در محیط آکادمیک بعنوان یک کار علمی پژوهشی شناخته میشود، پیوند زند و در غایتِ خود برای افزایش »خیر عمومی 5«، در جامعه بکار گیرد. پس دانشگاه میتواند و بایست علاوه بر بسط دامنه ی آموزش و مقوله یادگیری دانشجو، کارکرد دیگری را در دو زمینه تکثرگرایی زبانی و برابری فرصت در گشودگی خیر اجتماعی بازی کند که بدون آن، راهبردهای سیاستی در سطح محلی و ملی با اعوجاج شایستهسالاری و تضعیف و یا تحدید خیر عمومی مواجه خواهد شد. از طرف دیگر، »اخلاق« یکی از مواردی است که در دو سویِ علم و عمل میتواند شاخصی برای راهبردی کردن برنامه های آینده در یک مؤسسه آموزشیای همچون دانشگاه بشمار بیاید. در ادامه ابتدا خاستگاه دانشگاه و سپس پیوند علم و اخلاق را در احیا دوبارهی آن در نزد متفکران جماعتگرا )که یکی از مهم ترین جریانهای فکری منتقد لیبرالیسم سیاسی حاکم بر دوره مدرن در غرب است(، باز خواهیم گفت و نشان خواهیم داد همبستگی این دو مؤلفه تا چه اندازه می تواند به افزایش و یا کاهش خیر عمومی کمک نماید. جماعتگرایی، منظومهای فکری است که به تقدم ذات جمع بر فرد، گروه های انسانی، گفتگو، تکثر، همراهی و همدلی، و توجه به توان مندسازی با تأکید بر جمع به جای فرد، اشاره دارد. برای درک بهتر این نحلهی فکری، بهتر است ریشههای آن را در قرن بیستم بازیافت و چرایی بوجود آمدن آن را در بافتار خود مورد بررسی قرار داد

کلمات کلیدی