گیاه دارویی مریم گلی مشهدی با نام علمیSalvia leriifolia Benth. بومی ایران است که خواص دارویی متعددی برای آن گزارش شده است. هدف از این پژوهش، ارزیابی اسانس گیاه در مراحل مختلف فنولوژی و اثر ضد باکتری آن بر عوامل بیماریزای دهانی به منظور امکان استفاده از آن در ترکیب دهان شویه ها بود. محتوای شیمیایی اسانس برگ در مراحل مختلف رویشی، گل دهی و بذردهی از طریق آنالیز GC/MS ارزیابی شد. سپس اثر ضد باکتری غلظت های مختلف اسانس بر باکتری های Streptococcus mutans، Streptococcus pyogenes، Streptococcus sanguis و Actinomyces viscosus، با روش های آگار دیفیوژن، آگار دایلوشن و ماکرودایلوشن بررسی و با دهان شویه های کلرهگزیدین و ستیل پیریدینیوم مقایسه شد. ترکیبات بتا-پینن، آلفا-مورولول، آلفا-پینن، 1 و 8-سینئول، گاما-کادینن و ارمولیگنول عمده-ترین اجزای تشکیل دهنده اسانس بودند. اسانس گیاه در تمام مراحل فنولوژی از رشد باکتری ها ممانعت کرد. بیشترین و کمترین اثر ممانعت از رشد باکتری، به ترتیب در باکتری های Streptococcus mutans و Streptococcus pyogenes مشاهده شد. قطر هاله ممانعت از رشد ناشی از تأثیر اسانس، در بیشتر مراحل فنولوژی، نسبت به کلرهگزیدین و ستیل پیریدینیوم بیشتر بود. بیشترین فعالیت ضد میکروبی در اسانس حاصل از مرحله گل دهی و بذردهی ارزیابی شد. حداقل غلظت بازدارنده از رشد باکتری های در معرض اسانس، جز در مورد باکتری استرپتوکوکوس موتانس، در بیشتر تیمارها، مشابه کلرهگزیدین بود. اسانس در بیشتر مراحل رشد، فعالیت باکتریوسایدی یکسان و در اغلب موارد، عملکردی قابل مقایسه با کلرهگزیدین داشت. اسانس مریم گلی مشهدی قابلیت مهار رشد میکروب های دهانی را دارد و می تواند گزینه مناسبی در تولید دهان شویه هایی با منشا گیاهی باشد.

کلمات کلیدی