آفلاتوکسین یک ترکیب شیمیایی سمی است که توسط قارچهای آسپرژیلوس فلاووس و آسپرژیلوس پارازیتکوس تولید میشود. این سموم قارچی میتوانند باعث آلودگی گسترده محصولات کشاورزی در مرحله قبل از برداشت و یا در مرحله نگهداری شوند. دانه‌های آلوده به آفلاتوکسین علاوه بر اینکه باعث صدمه اقتصادی به کشاورزان می‌شوند، بصورت بالقوه دارای خطرات زیادی برای سلامتی انسان و حیوان هستند. لذا تشخیص سریع و صحیح دانه‌های آلوده به آفلاتوکسین به لحاظ اقتصادی و سلامتی، از اهمیت بالایی برخوردار استدر این تحقیق از طیف سنجی مادون قرمز نزدیک به عنوان روشی غیرتخریبی و سریع، برای تشخیص دانه‌های کاکائو آلوده به آفلاتوکسین استفاده شد. دانه‌های کاکائو با دو غلظت سم (0 ppb و 500ppb) بصورت مصنوعی آلوده شدند و دانه‌های بدون آلودگی (0 ppb) نیز بصورت سطحی با اتانول پاکسازی شدند. هر دو دسته دانه‌های آلوده و سالم با دستگاه طیف‌سنج و در بازه 400 الی 2500 نانومتر مورد ارزیابی قرار گرفتند. مدل PLS-DA برای دسته بندی دانه‌های آلوده و غیر آلوده مورد استفاده قرار گرفت و پیش از آنالیز داده های طیفی، این طیف‌ها با مشتق مرتبه اول و دوم ساویتزی گولی مورد پیش تیمار قرار گرفتند. نتایج درجه بندی نشان داد که کمترین میزان خطای درجه بندی در حالتی بود که از مشتق مرتبه دوم بعنوان پیش تیمار استفاده شده بود و این مقادیر برای داده‌های کالیبراسیون، cross-validation و تست به ترتیب برابر 00/0˛ 02/0 ˛ 00/0 گزارش شد. همچنین نتایج بررسی نمودار ضرایب تاثیر متغیر مستقل در هر کلاس نشان داد که با افزایش غلظت سم در دانه های کاکائو از 200 به ppb 500 ، مقادیر ضرایب تاثیر کاهش پیدا کرد. در نهایت می‌توان گفت که روش تشخیص آلودگی آفلاتوکسین با استفاده از طیف سنجی مادون قرمز روشی کارا، غیرمخرب و سریع می باشد که می‌تواند جایگزین مناسبی برای روش‌های دستی و سنتی شود.

کلمات کلیدی