زبان ابزاری است که انسان را به اظهارنظر درباره خود و انتقال مفاهیم و نمادهای موجود در فرهنگ قادر می سازد که به وسیله افراد خلق شده است(سوینچ، 2009). به طور کلی، گوناگونی نظریه های زبان آموزی کودک، حاکی از پیچیدگی فرایند زبان-آموزی است. هر کدام از نظریه ها، نگاه متفاوتی به ماهیت انسان دارد. نظریه هایی که اعتقاد دارند انسان بدون هیچ گونه توانایی خاصی متولد می شود، یادگیری زبان کودک را متأثر از محرک های محیطی و اصول شرطی شدن می دانند. در مقابل کسانی که اعتقاد دارند کودک با مجموعه ای از توانایی ها و استعدادهای زبانی متولد می شود، به نقش وراثت در زبان آموزی تأکید دارند. مبانی نظری مربوط به یادگیری زبان برخاسته از نظریه های عام روانشناسی یادگیری مانند نظریه های رفتاری، نظریه های مبتنی بر شناخت گرایی و نظریه های رفتارگرایی شناختی هستند. با این حال، نظریه های یادگیری فطری زبان و نظریه یادگیری پردازشی زبان (تعاملی)، گروه دیگری از نظریه های یادگیری زبان را تشکیل می دهند که خاص زبان آموزی هستند. بر اساس نظریه یادگیری پردازشی زبان (تعاملی) یادگیری های زبانی انسان، نتیجه فعالیت مستمر پردازش داده های زبانی در ساخت شناختی کودک است که از محیط دریافت می گردند. در این نظریه رشد مهارت های ارتباطی در محیط واقعی، نقش مهمی در یادگیری مهارت های زبانی کودک دارد(عصاره و همکاران، 1398). هدف عمده آموزش دوران ابتدایی، پرورش استعدادها و قابلیت های بالقوه کودکان است. در میان کودکان سنین مشابه، تفاوت های فردی قابل توجهی وجود دارد و این ویژگی ها نقش مهمی را در توانایی کودکان برای به یادآوردن رویدادها به طور جدی ایفا می کنند(بن دیانا، 2018). بحران های بهداشت عمومی می تواند احساسات منفی قابل توجهی را در راستای استرس و نظریه های خطر درک شده ایجاد کند. از اواخر دسامبر 2019، پنومونی ویروس کرونا از طریق انتقال انسان به انسان رخ داده و در حال حاضر 224 کشور جهان را درگیر کرده است(وب گستر جهان-سنجی ، 2021). برای دانش آموزان، استرس های مرتبط با کرونا ممکن است شامل نگرانی های سلامتی ناشی از افزایش موارد، پیامدهای راهبردهای فاصله گذاری/انزوا و اختلال در شروع کلاس ها و امتحانات باشد(کاوو و همکاران، 2020). اینها ممکن است منجر به احساس ناامیدی، ترس از مرگ و سرخوردگی شود که ممکن است در بین دانش آموزان در قرنطینه افزایش یابد. علاوه بر این، غیرقابل پیش بینی بودن و بی ثباتی وضعیت در مورد زمان و نحوه مدیریت بیماری و کاهش خطر به ویژه ممکن است چالش برانگیز باشد(زندی فر و بدرفام، 2020). در حالت قرنطینه و خارج از محیط و برنامه مدرسه، ممکن است دانش-آموزان استرس، اضطراب، عصبانیت، کسالت، تنهایی و سایر احساسات را با تأثیرات کوتاه مدت و بلندمدت تجربه کنند. اخبار، اطلاعات غلط و شایعات در مورد کرونا ممکن است افکار و احساسات منفی را در دانش آموزان و آینده آنها افزایش دهد(سازمان بهداشت جهانی، 2020). دانش آموزان علیرغم خطرات و مشکلات غالب، سطوح بالاتری از موفقیت را ابراز می-کنند(احمد و همکاران، 2018). از طرف دیگر، بسیاری از تجربیاتی که دانش آموزان در طول مدت انتشار کووید-۱۹ تجربه کرده اند یا خواهند کرد، می تواند باعث مشکلات جدی یا مزمن شود که ممکن است مانع موفقیت تحصیلی آنها شود. تحصیلات بعد از کووید-19 از جهات مختلف تفاوت اساسی خواهد داشت. آینده آموزش و پرورش می تواند از تحقیقات بیشتری که هدف آن بهبود درک افراد از دوره تحصیلی و چگونگی توسعه آن است، سود ببرد. همه دانش آموزان و مربیان برای گذر از این بیماری همه گیر و سازگاری با تأثیر عظیمی که بر آموزش دارد، به روش های نوین آموزشی از جمله امکانات و تجهیزات اینترنتی، مجازی و دیجیتالی زیادی نیاز دارند(بیل، 2020). در این پژوهش نظریه فطری و تعاملی به عنوان بنیان فهم تجربه زبان آموزی دانش آموزان در دروان کرونا قرار گرفته تا تم های چالش های زبان آموزی احصا شوند. از این مطالعه، پژوهشگر به دنبال کشف تجربه رویارویی دانش آموزان با زبان آموزی در بحران کووید-19بود تا این خلاء پژوهشی تجربه زبان-آموزان با سعی در پاسخ دهی به سؤال اصلی مبنی بر اینکه چالش های زبان آموزی در دوران کرونا چیست، این شکاف را پُر کند. روش شناسی روش پژوهش کیفی از نوع اکتشافی با رویکرد مطالعه پدیدارشناسی بود. پدیدارشناسی یک روش تحقیق کیفی مبتنی بر پارادایم تفسیری است که برای تحلیل انواع مصاحبه در تحقیق کیفی و کسب دانش از ماهیت پدیده‌ها مورد استفاده قرار می گیرد(خنیفر و مسلمی، 1398). جامعه پژوهش مشارکت کنندگان از شهر تبریز بودند. روش نمونه گیری هدفمند و با 15 نفر شامل ۷ نفر معلم، ۴ نفر دانش آموز و ۴نفر والدین به اشباع نظری داده ها رسید. از مصاحبه های عمیق نیمه ساختار یافته مبتنی بر سؤال های پژوهش شامل1. مشارکت کنندگان با چه چالش های آموزش زبان در دوران کرونا مواجه اند؟ 2. مشارکت کنندگان چه تجربه ای از زبان آموزی در آموزش مجازی در دوران کرونا دارند؟ 3. مشارکت کنندگان چه ادراکی از زبان آموزی در دوران پسا کرونا دارند؟ به صورت الکترونیکی برای گردآوری داده ها استفاده شده است. پس از دریافت الکترونیک متن مصاحبه ها، رونویسی و ویراستاری شده و به صورت مکتوب تدوین شدند و اظهارات و عبارات مهم و عمده آنها استخراج و با کدگذاری باز تحلیل و با استفاده از نرم افزار مکس کیودا نسخه 18، کدها با یکدیگر در تم ها گروه بندی شدند. یافته ها تحلیل پدیدارشناسی چالش های زبان آموزی در سه مقوله عمده و 6 تم اصلی، 12 تم فرعی، 92 مصداق توصیف شدند. جدول1: مقوله ها و تم ها و مصداق های چالش های زبان آموزی مقوله ها تم های اصلی تم های فرعی مصداق ها ویژگی های زبان آموزی توانایی و ویژگی های فردی در زبان آموزی توانایی های شخصی و ذاتی 92 مصداق انگیزه تحصیلی بهداشت و سلامت فردی در هنگام زبان آموزی توانایی برقراری ارتباط با دیگران شرایط زبان آموزی ساختار و دستور زبان زمان زبان آموزی امکانات و محیط آموزشی روش آموزشی دسترسی به تجهیزات و امکانات آموزشی جو محیط آموزشی جو محیط آموزشی حضوری جو محیط آموزشی مجازی سواد زبان آموزی دانش آموزان یادگیری فردی خودیادگیری هم یادگیری (یادگیری توأمان) یادگیری با دیگران یادگیری با کمک آموزشی های زبان 1. توانایی و ویژگی های شخصی دانش آموزان این مقوله 2 تم اصلی و 6 تم فرعی و 33 مصداق را در بر می گیرد.   جدول2: مصداق های توانایی و ویژگی های شخصی دانش آموزان مصداق کد مشارکت کننده دایره واژگان محدود احساس اضطراب کودکان فراموشی عادات و مهارت ها و مطالب مثل داشتن نظم، مسئولیت پذیری و صبوری تلفظ عامیانه اشتباه درک دشوارتر معنی برخی از کلمات اعتماد به نفس پایین هنگام حرف زدن ادای نادرست کلمات نفهمیدن کاربرد کلمات عدم تسلط به زبان فارسی مشکل زبان آموزی ندانستن واژه، دستور زبان برای بیان منظور خود نداشتن ایده یا اطلاعات مرتبط با موضوع م- م- 7 م- م- 2 م- م- 6 م- م- 1 م- م- 5 م- و- 1 م- م- 5 عدم تمایل به بازگشت به مدرسه گوشه گیری دانش آموزان نیاز به راهنمایی و مشاوره با فاصله گیری دانش آموزان با یکدیگر و معلم نیاز به انجام تکالیف و فعالیت های محوله عدم تحمل نشستن به مدت طولانی در کلاس بی تمایلی به حضور به موقع در مدارس پس از ماه ها تعطیلی م- م- 7 عدم امکانات و فرصت کافی برای شست و شوی مکرر دست ها در پساکرونا استفاده از پوشش های محافظ مانند ماسک و ضد عفونی کننده ها در پساکرونا تصمیم مسئولان بر آموزش به صورت مجازی م- م- 7 م- و- 4 تکرار یک واژه به طور پیوسته دشواری رعایت فاصله فیزیکی از همکلاسی ها و معلم خود به کار نبردن زبان های دیگر در مکالمات روزمره ارتباط کمتر با معلم و دوستان عدم ارتباط مفید و سازنده ا اطرافیان نداشتن اعتماد به نفس کافی برای ورود به جامعه ترس از اشتباه و مورد انتقاد قرار گرفتن در کلاس دشواری نظم و اجتماعی شدن م- م- 7 م- م- 1 م- م- 6 م- م- 5 م- د- 4 تفاوت زبان مادری با زبان آموزشی مشکل تلفظ صحیح و دقیق و درست واژگان کلمات به ویژه در مناطق دو زبانه م- م- 2 م- و- 1 وقت ناکافی برای تک تک دانش آموزان م- و- 1 طولانی مدت بودن آموزش زبان م- م- 3 2. امکانات و محیط آموزشی این مقوله 2 تم اصلی و 3 تم فرعی و 37 مصداق را در بر می گیرد. جدول3: مصداق های امکانات و محیط آموزشی مصداق کد مشارکت کننده چندین برابری مشکل برای معلمان و دانش آموزان به دلیل عدم دسترسی به امکانات عدم دسترسی برخی از دانش آموزان به گوشی عدم توانایی خرید اینترنت عدم دسترسی دانش آموزان به نوع آموزش عدم دسترسی کامل و درست به آموزش م- م- 3 م- م- 1 م- م- 6 تأثیرپذیری جو کلاس از زبان آموزان قوی تر عدم تقویت مهارت صحبت کردن در زبان آموزان بهتر بودن محیط مدرسه برای تکرار و تمرین اهمیت حضور برای کلاس اولی نامنظم و شلوغ بودن کلاس و فراهم شدن فرصتی برای حرف زدن یادگیری بهتر با تمرین و تکرار زیاد در کلاس حضوری مدرسه بهترین مکان برای یادگیری بهتر دانش آموز خصوصاً نداشتن سواد خواندن و نوشتن مادران م- م- 7 م- و- 2 م- م- 5 م- د- 3 م- و- 1 آموزش مجازی تجربه ای جدید با وجود مشکلات امید و همدلی بیشتر بین اولیا و مربیان ایفای نقش مؤثر شبکه آموزش سیما دلپسندی آموزش مجازی به دلیل تمرکز بر درس در کلاس آنلاین کاهش بی نظمی در کلاس و جلوگیری از اتلاف وقت مانع زدایی حواس پرتی و هدر رفتن وقت در کلاس غیرحضوری پرهیز از شیطنت در آموزش مجازی لزوم آموزش مجازی در دنیای امروزی ادامه آموزش زبان به صورت مجازی در پساکرونا صدمات جبران ناپذیری کرونا بر اقتصاد برتری و زرنگی فرزندان نسبت به بقیه در کلاس مجازی در دسترس نداشتن شناخت خوب از فراگیر در کلاس غیرحضوری امکان وجود هر گونه تقلب و سوء استفاده در آموزش مجازی نبود کلاس های حضوری عدم حضور به موقع در کلاس های مجازی به دلیل کمبود امکانات تمرکز کمتر دانش آموزان بر واژه ها و لغات با عدم حضور فیزیکی دسترسی کمتر از قبل به تلفظ دقیق واژه ها نیاز آموزش زبان به فضای آموزشی مشکل خواندن و نوشتن در کلاس غیرحضوری کاهش پیشرفت دانش آموزان با زبان مادری در غیر حضوری کاهش شدید یادگیری دانش آموزان یادگیری بیشتر و راحت تر با گوش دادن با دقت و مکررا به مطالب استفاده راحت تر با در دسترس بودن همیشه تدریس معلم مشکل آموختن زبان فارسی به صورت غیرحضوری مشکل جاافتادگی مطالب در کلاس غیرحضوری م- م- 7 م- د- 1 م- و- 4 م- م- 3 م- م- 6 م- و- 1 م- و- 3 م- م- 4 م- د- 3 م- د- 4 3. سواد زبان آموزی دانش آموزان این مقوله 2 تم اصلی و 3 تم فرعی و 22 مصداق را در بر می گیرد. جدول4: مصداق های سواد زبان آموزی دانش آموزان مصداق کد مشارکت کننده صرفه زمان به مطالعه بیشتر نیاز به تمرین بیشتر و بیشتر در پسا کرونا تکرار صحیح برای تثبیت یادگیری افت تحصیلی دانش آموزان م- و- 4 م- م- 4 م- م- 1 مطالعه بیشتر برای برطرف کردن مشکل آموزش زبان نبود یادگیری کامل دانش آموز به علت دسترسی نداشتن به کتب تفاوت بار علمی دانش آموزان م- د- 2 م- م- 1 خوب یادگیری دانش آموزان با اولیای باسواد مشکل دانش آموزان با سطح سواد پایین والدین خانه و حضور در کنار مادر تحصیل کرده بهترین معلمی با مادر تحصیل کرده و مسئولیت پذیر برای فرزند خود ارتباط و مکالمه کمتر دانش آموزان در موارد آموزش بی سوادی برخی از اولیاء رقابت اولیاء بیشتر از دانش آموزان افت شدید یادگیری دانش آموزان پوشش نواقص تدریس مجازی توسط معلمان لزوم نظارت از طرف والدین در دنیای مجازی و اینترنت ارائه آگاهی و توصیه های لازم توسط متولیان امر یادگیری بهتر در کلاس آنلاین همکاری مادران در هنگام بروز مشکل ورود ضربه خیلی زیاد کرونا به دانش آموزان بروز دشواری از لحاظ سوادآموزی م- م- 4 م- و- 1 م- م- 6 م- م- 3 م- و- 3 م- م- 7 م- د- 2 م- د- 4 نگاره 1: چالش های زبان آموزی دانش آموزان در دوران کرونا (خروجی Maxqda) بحث و نتیجه گیری با توجه به اهمیت دوره ابتدایی و نقش مهم زبان آموزی در آن، هدف پژوهش فهم تجربه آموزش زبان توسط معلمان، دانش آموزان و والدین آنان از زوایه دید آموزش مجازی در دوران کرونا بود. از آن جا که مطالعات گسترده ای در مورد زبان آموزی در دوران بحران انواع بیماری ها انجام نشده است. در این پژوهش برای آشکارسازی و نمایش تم های درک آموزش زبان با روش کیفی پدیدارشناسی، مدل جدید چالش های آموزش زبان در دوران کرونا پدیدار گشت. این مطالعه استدلال می کند که در پژوهش های مشابه زبان آموزی از منظر آموزش مجازی تحت شرایط بحرانی بررسی نشده بود. در این پژوهش تم های -برخاسته از تجربیات مشارکت کنندگان مشمول چالش های زبان آموزی است و تماتیک زبان آموزی تحت شرایط دوران کرونا را نمایان کرده است. یافته ها ضمن تأیید یافته های قبلی زبان آموزی، خاستنگاه تازه ای را به همراه تم های جدید ارائه داد و دریچه های تازه ای از مفهوم آموزش زبان به صورت مجازی در شرایط بحرانی در عرصه آموزش و پرورش گشود. مزیت پژوهش حاضر نسبت به پژوهش های مطرح شده این است که تماتیک ارائه شده در این پژوهش نشانگر پارادایم تفسیرگرایی پدیدارشناسی در فهم جوهره پدیده زبان آموزی از منظر آموزش مجازی در دوران کرونا است که با رسیدن به اشباع نظری داده-ها، هم زمان کوشیده است به اکثر تم های آشکار کننده چالش ها توجه کند. مبانی نظری و ادبیات پژوهش تبیین کننده این است که زبان آموزی از دیباچه نظری فطری و تعاملی صرفاً نقش والدین در حالت عادی، کلاس داری بدون شرایط بحرانی، هوشمندسازی تدریس بدون در نظر گرفتن موقعیت پیش بینی نشده، توجه به مهارت های ارتباطی دانش آموزان در آموزش روزمره عادی، انگیزه تحصیلی بدون درگیری در بحران را شناسایی و مشخص کرده اند. واضح است که به کارگیری مصداق-های زبان آموزی در پرتو رهیافت ها و پارادایم ها و مدل های نوین کاربردی برخاسته از تجربیات مشارکت کنندگان در آموزش مجازی در دوران کرونا مؤثر و کارآمد خواهند بود. نتایج حاصل از این گونه پژوهش ها به کشف توانایی ها و قابلیت های زبان-آموزی در محیط بحرانی همچون بیماری های گوناگون به خصوص دوران کرونا رهنمون می سازد و برنامه ریزی در جهت غنای یادگیری و استمرار در یادگیری را مدنظر قرار می دهد. ظهور مقوله ویژگی های زبان آموزی در فرایند زبان آموزی دوران کرونا یکی از یافته های جدید چالش های زبان آموزی بود. این دست آورد با نتیجه به دست آمده از پژوهش طالبی خانسری(1399) و عربی جونقانی و همکاران(1396) همتایی دارد. نحوه ارتباط در فضای مجازی و به کارگیری شیوه آموزش مجازی را می توان به آن نسبت داد. در تبیین این یافته می توان گفت در پژوهش های مشابه ویژگی های زبان آموزی بررسی نشده و تم تازه ای یافت نشد. مفهوم ویژگی های زبان آموزی برای نخستین بار در این پژوهش با دو تم اصلی جدید؛ توانایی و ویژگی های فردی و شرایط زبان آموزی، دست آورد تازه ای را در عرصه فرایند زبان آموزی به ارمغان آورد. ظهور مقوله امکانات و محیط آموزشی در زبان آموزی دوران کرونا یکی از یافته های حاصل شده دیگر چالش های زبان آموزی بود. حصول این نتیجه با نتایج حاصل از پژوهش ناظمیان(1399)، برزگربفرویی (1399)، پورباغبان و همکاران (1399) و سلامتی(1399) همگرایی دارد. روش آموزشی با ابزارهای سمعی و بصری، گروهی شدن بحث ها و کنترل بیشتر بر کلاس و مشارکت توأمان دانش آموزان در کلاس درس در محیط مجازی در دوران کرونا گویای این همسویی است. در تبیین این یافته بیان می شود روش آموزشی و جو محیط آموزشی به عنوان تم های تازه حاصل از یافته پژوهش در فرایند زبان-آموزی پدیدار گشته است. ظهور مقوله سواد زبان آموزی دانش آموزان در فرایند زبان آموزی دوران کرونا یافته جدید چالش های زبان آموزی بود. این جلوه روشنگر با نتایج پژوهش های محمودزهی و همکاران(1400) و پالی و تفضلی (1400) همگونی داشته و بر آموزش توأمان زبان و یادگیری همزمان با دیگران تحت شرایط بحرانی دوران کرونا پافشاری می کند. در تبیین این یافته تم های بدیع؛ یادگیری فردی و هم یادگیری(یادگیری توأمان) می توانند سواد زبان آموزی دانش آموزان را پوشش داده و فرایند زبان آموزی را تحقق بخشند.

کلمات کلیدی