لجن لبنی یکی از ضایعات اصلی و ارزان‌قیمت صنایع لبنی است که حاوی مواد مغذی لازم برای رشد باکتری‌های اسیدلاکتیک (LAB) به‌منظور تولید متابولیت‌های میکروبی است که برای استفاده کارآمد از آن، بهینه‌سازی شرایط تخمیر حیاتی است. به‌منظور بهینه‌سازی تولید زیست‌توده خشک، سه متغیر مستقل غلظت لجن لبنی (5، 12.5 و 20 درصد)، pH (6، 7 و8) و نرخ تلقیح باکتری لاکتوباسیلوس فرمنتوم سویه 4-17 (1، 3 و 5 درصد) استفاده شد. قبل از عمل تخمیر، رشد سلولی و مورفولوژی این باکتری به‌منظور تعیین عملکرد میزان رشد و تأیید حضور باکتری در این بستر مورد بررسی قرار گرفت. متغیرهای مستقل با استفاده از روش سطح پاسخ (RSM) با طرح مرکب مرکزی (CCD) به‌منظور به حداکثر رساندن تولید زیست‌توده خشک توسط این باکتری بهینه شدند. نتایج بهینه‌سازی نشان داد که حداکثر میزان تولید زیست‌توده خشک مربوط به تیمار بهینه شامل 20درصد غلظت لجن لبنی، نرخ تلقیح 1درصد و pH 8 بود. همچنین باتوجه‌به نتایج، بستر لجن لبنی برای تخمیر این باکتری مناسب است. در نتیجه، اثر غلظت بستر لجن لبنی و pH بر میزان تولید زیست‌توده خشک توسط این باکتری بسیار معنی‌دار بود.

کلمات کلیدی