بودجه سالانه کشور، به عنوان مهم ترین مؤلفه برنامه ریزی کلان اقتصادی و در ذیل برنامه های توسعه پنج ساله شناخته می شود که می بایست در راستای تحقق اهداف اسناد بالادستی، تهیه، تصویب و اجرا گردد. با این حال، به واسطه طبیعت رقابت پذیر بودجه و تضاد منافع میان کنش گران نظام بودجه ریزی، این هماهنگی و تطابق وجود ندارد. رویکرد این مقاله، تمرکز بر انگیزه ها و نقش نمایندگان مجلس شورای اسلامی در تشدید این انحراف در جریان فرایند تصویب بودجه سالانه کشور است. از این رو، پژوهش حاضر، ضمن پرداختن به ادبیات اقتصادسیاسی جایگاه های پارلمانی و انگیزه های کنش نمایندگان، پنج جایگاه مؤثر بر فرایند تصویب بودجه را شناسایی و با استفاده از روش تحلیل فرایند سلسله مراتبی (AHP) به تعیین ضریب تأثیر این جایگاه ها پرداخته است. سپس با تصریح یک مدل رگرسیونی بر اساس متغیرهای مربوط به جایگاه ها و ویژگی های نمایندگان و نیز ظرفیت اقتصادی استان مزبور برای دوره نهم و دهم مجلس شورای اسلامی (1391-1398) مشخص شد که به استثنای مؤلفه ارشدیت، جایگاه های پارلمانی، گرایش های حزبی و تعداد کرسی های نمایندگی استان تأثیر مثبت و معناداری بر افزایش بودجه عمرانی استان از محل درآمدهای ملی داشته است. بنابراین، در فضای سازمان دهی پارلمانی کشور، نظریه منافع کمیته و نظریه حزبی گرایی قابلیت انطباق دارد.

کلمات کلیدی