هدف این مطالعه بررسی تغییرات گرد‌و‌غبار در منطقه غرب آسیا و ارتباط آن با تغییرات کاربری اراضی است. برای این منظور از داده های ماهانه عمق نوری ذرات گروخاک (DOD) مجموعه داده باز تحلیل EAC4 با تفکیک افقی 0.75 درجه قوسی و کاربری اراضی سامانه طبقه‌بندی پوشش زمین (LCCS) استفاده شد. نتایج نشان داد بیشینه DOD در فصول بهار و تابستان به دلیل کاهش رطوبت خاک، کاهش آب رودها، کمبود پوشش گیاهی و اقلیم خشک در مناطق بین النهرین، بیابان‌های عراق سوریه، جنوب شرقی و جنوب‌غربی ایران است. بطور کلی DOD از جنوب به شمال در منطقه مورد مطالعه کاهش می‌یابد اما در شمال‌شرقی ایران به دلیل وجود بیابان قزل قوم، قره قوم، بستر خشکیده آرال قوم و قره بغاز این شاخص افزایش قابل توجهی را نشان داده‌است. بررسی روند DOD نشان می‌دهد که این متغیر در بیشتر ماه‌های سال دارای روند افزایشی است. بیشینه روند افزایشی معنی‌دار در سطح 0.05 در ماه‌های دسامبر، ژانویه، مارس و نوامبر بخصوص در غرب، جنوب و شمال شرقی ایران دیده شد. بررسی تغییرات کاربری اراضی نشان داد که مساحت مناطقی با پوشش گیاهی متراکم از 7.6 درصد به 7.3 درصد و مراتع از 3.1 درصد به 2.8 درصد کاهش یافته و در مقابل مساحت زمین‌های زراعی از 16.1 درصد به 16.25 درصد افزایش داشته‌است که این مناطق بیشینه مقدار رخداد گرد‌و‌غبار را تجربه کردند.

کلمات کلیدی