انتظارمندی، مفهومی شناختی و روانی است که تمایل به انتظار برای رخدادهای خوب یا بد و بدون نیاز به تلاش یا فعّالیّت خاصی را در فرهنگ ایرانی به تصویر می‌کشد. با توجّه به اهمیّت این مفهوم، بسامد بالای استفاده از آن در گفتار ایرانیان و تأثیر آن بر رفتار و نگرش افراد، این پژوهش کیفی و توصیفی با هدف بررسی زباهنگ (زبان در فرهنگ) انتظارمندی در چارچوب الگوی مفهومی تحلیل زباهنگ انجام شده است. براساس این الگو که از سه قسمت الگوی SPEAKING، الگوی هَیَجامَد و الگوهای فرهنگی تشکیل شده، نگارندگان می‌کوشند با درنظر گرفتن عوامل محیطی، فرهنگی، هیجان‌حسی و تفاوت‌های زبانی و با هدف شناسایی الگوهای فرهنگی موجود در جامعۀ ایرانی به بررسی مفهوم انتظارمندی بپردازند. دراین‌راستا، از طریق مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافتۀ طرّاحی شده براساس الگوی مفهومی تحلیل زباهنگ، به‌صورت برخط و حضوری با 435 نفر (285 زن و 150 مرد با سنین 17 تا 64 سال)، خواسته شد تا نظر خود را دربارۀ جملات مرتبط با زباهنگ انتظارمندی بیان کنند. سپس بسامد استفاده از این زباهنگ در موقعیّت‌های گوناگون اعلام شد. نتایج از منظر الگوی SPEAKING نشان داد که این زباهنگ بیشتر در موقعیّت‌های رسمی و غیررسمی عمومی و خصوصی، با بسامد بالا و در روابط هم‌تراز و غیررسمی به‌ویژه میان میان‌سالان، کهنسالان و افراد با طبقات اجتماعی پایین و متوسط استفاده می‌شود. به‌نظر می‌رسد افراد با اهدافی مانند جلب توجّه، امیدبخشی، دلداری، تشویق به صبر، مسئولیّت‌گریزی، راحت‌طلبی، نصیحت و ارجاع مشکلات به نیروهای برتر، این عبارات را با لحن‌های مختلف به‌کار می‌برند. برمبنای الگوی هَیَجامَد نیز نتایج نشان داد این زباهنگ با بسامد بالا و هیجانات مثبت و منفی نسبت به شنیدن این عبارات به‌کار می‌رود و نشان‌دهنده الگوهای فرهنگی مانند اعتمادکاستی، جمع‌گرایی، برنامه‌ریزی کوتاه‌مدّت، آرمان‌گرایی و انتظارمندی بالا در میان ایرانیان است. با بررسی دقیق این عبارات زبانی می‌توان افراد جامعه را نسبت به فرهنگ نهفته در آن‌ها آگاه کرد و گامی به سوی تعالی فرهنگی و شناخت نقاط ضعف جامعه برداشت.

کلمات کلیدی