در جوامع امروز، کودکان به‌عنوان یکی از آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه نیازمند توجه ویژه‌ای در برنامه‌ریزی و طراحی محیط‌های شهری هستند. طراحی مناسب برای کودکان باید نه‌تنها به نیازهای اولیه آن‌ها پاسخ دهد، بلکه زمینه‌ای برای رشد جسمی، ذهنی و اجتماعی فراهم آورد. شهر دوستدار کودک مفهومی است که در دو دهه اخیر موردتوجه بسیاری از پژوهشگران و سیاست‌گذاران قرارگرفته است. باوجوداینکه مفهوم شهر دوستدار کودک در سطح بین‌المللی مطرح‌شده و اصول و شاخص‌های مختلفی برای آن ارائه‌شده است، همچنان چالش‌هایی در مسیر تحقق آن وجود دارد. یکی از این چالش‌ها عدم تجمیع و یکپارچگی در شاخص‌ها و معیارهای ارزیابی است. مرور سیستماتیک یکی از روش‌های مطالعه منابع ثانویه است که به این تجمیع و یکپارچه‌سازی کمک می‌کند. هدف این مقاله نیز شناسایی و تدوین شاخص‌ها و اصول شهر دوستدار کودک از طریق مرور سیستماتیک مطالعات تجربی در سطح ملی و بین‌المللی است. جامعه آماری پژوهش 46 مقاله علمی و کتاب با محوریت شهر دوستدار کودک می‌باشد که در بازه زمانی 2000-2024 میلادی قرار دارند. این پژوهش‌ها از پایگاه‌های اطلاعاتی google scholar، SID، Science of Web استخراج‌شده‌اند. مطابق یافته‌ها، شاخص‌های اصلی در چهار بُعد عملکردی، کالبدی، زیست‌محیطی و اجتماعی شناسایی شدند. این شاخص‌ها به‌عنوان اصولی بنیادین برای طراحی و برنامه‌ریزی شهرهای دوستدار کودک مورد تأیید قرارگرفته و به‌تفصیل بررسی‌شده‌اند. نتایج این پژوهش نشان داد معیارهای پرتکرار درزمینهٔ شهر دوستدار کودک شامل وجود فضاهای منعطف برای یادگیری، خلاقیت، بازی و سرگرمی؛ ایمنی و امنیت، دسترسی به طبیعت و فضای سبز، مشارکت و ارزش‌دهی به کودکان، کیفیت عرصه همگانی و دسترسی به تسهیلات، فعالیت‌ها و خدمات است. در این میان، دو معیار «محیط سالم و تأمین بهداشت» و «حمل‌ونقل پاک» نسبت به سایر معیارها کمتر تکرار شده‌اند. یافته این پژوهش کمک می‌کند تا درک جامع‌تری از معیارهای اصلی شهر دوستدار کودک صورت گیرد تا بتوان آن‌ها را به‌صورت یکپارچه و کارآمد در طراحی و توسعه شهرها مورداستفاده قرارداد.

کلمات کلیدی